Jeżeli w okresie dobrego samopoczucia nagle poczujesz się jak przekłuty balonik, który wypełnia się coraz bardziej i bardziej gorącym powietrzem, a nieustający kaszel rozrywa ci płuca, głowę i mięśnie – nie zwlekaj, tylko idź do lekarza, bo najprawdopodobniej masz grypę.
Jeśli rozpoznanie się potwierdzi, najstaranniej wypełniaj otrzymane zalecenia, a w szczególności te dotyczące leżenia w łóżku. Nawet nie próbuj grypy przechodzić, bo może to być najgorsza z twoich decyzji zdrowotnych. Zapalenie płuc, oskrzeli lub mięśnia sercowego atakuje zdecydowanie częściej tych, którzy przyjmują pozycję inną niż horyzontalna. Grypę trzeba „wyleżeć”!
Wirus grypy jest medialny
Grypa przyciąga uwagę całego świata. Premiera tego fenomenu odbyła się, gdy wybuchła pandemia grypy zwanej hiszpanką. W latach 1918–1920 wirus zabił ponad 20 milionów ludzi.
Naukowcom z amerykańskiego wojskowego szpitala Armed Forces Institute of Pathology w Waszyngtonie udało się odtworzyć budowę RNA śmiercionośnego wirusa hiszpanki. Badania przeprowadzano na wyizolowanym wirusie z ekshumowanych szczątków ofiar grypy. Zlokalizowanie i pozyskanie próbek nie było łatwe. Pierwsza pochodziła z grobu 21-letniego mężczyzny, który odbywał służbę wojskową w Fort Jackson w południowej Karolinie. Zachorował on 20 września 1920 r. o 6.00 rano, a zmarł 26 września o 6.30. Druga pochodziła od 30-letniego mężczyzny stacjonującego w Camp Upton w stanie Nowy Jork. Do szpitala polowego trafił 23 września, trzy dni później zmarł z powodu szybko narastającej niewydolności oddechowej. Po trzecią próbkę naukowcy musieli wyprawić się aż na Alaskę, do miejscowości Breving Mission. Według historycznych zapisów w ciągu pięciu dni w tej małej osadzie liczącej zaledwie 85 mieszkańców zmarły na hiszpankę aż 72 osoby! Próbki pobrane na Alasce były w stosunkowo dobrym stanie, ponieważ uzyskano materiał do badań z warstw wiecznej zmarzliny. Nasunęło to myśl naukowcom, aby kolejnych próbek szukać w podobnych rejonach.
Pozyskano je zatem z grobu siedmiu rybaków w położonym za kołem podbiegunowym na północy Norwegii miasteczku o nazwie Longyearbyen. Rybacy ci we wrześniu 1918 r. wypłynęli na północ w poszukiwaniu pracy, jednak już w momencie wyjścia z portu macierzystego wszyscy byli zainfekowani hiszpanką i wkrótce zmarli. Niestety próbki pobrane z ich grobów nie nadawały się do badania, ciała były bowiem pochowane zbyt płytko i pod wpływem światła słonecznego uległy zmianom uniemożliwiającym identyfikację wirusa. We wszystkich próbkach pobranych przez zespół z Armed Forces Institute of Pathology, pracujący pod kierunkiem dr Ann Reid, wykryto zmiany mikroskopowe charakterystyczne dla ciężkiego zapalenia płuc i oskrzeli.
Pandemia hiszpanki nie była jedyna, masowe zachorowania zdarzały się wcześniej. Grypa atakowała w 1947 i 1957 roku, ale oczywiście największa w czasach współczesnych pandemia wystąpiła w 1968 r.: tzw. grypa azjatycka, która po raz pierwszy pojawiła się w Hongkongu, zabiła tam blisko 50 tysięcy ludzi. Praca naukowców z Armed Forces Institute of Pathology miała bardzo duże znaczenie, bo dzięki niej określono pięć charakterystycznych dla hiszpanki genów z ośmiu, które składają się na całego wirusa. Dla porównania, człowiek ma około 20 tysięcy genów.
ABC wirusa grypy
Wirusy grypy są prymitywnymi organizmami i nie są zdolne do samodzielnego istnienia. Aby mogły się namnażać, muszą wtargnąć do wnętrza komórek gospodarza. Może nim być człowiek, zwierzę lub roślina. Wyróżnia się trzy rodzaje wirusów grypy: A, B i C.
Wirus grypy A występuje u ludzi oraz takich zwierząt jak świnie, konie oraz u ptaków. Wirus grypy B występuje tylko u ludzi, natomiast wirus grypy C jest spotykany u ludzi oraz u świń.
Wirusy zmuszają gospodarza do wytworzenia wewnątrz jego komórek warunków do powstawania nowych wirusów. Komórki poszkodowanego i zaatakowanego nie są zabijane, lecz pracują pod genetyczne dyktando wirusowego agresora. W procesie wtargnięcia i przestawienia pracy komórki gospodarza na potrzeby agresora uczestniczą białka znajdujące się w otoczce zewnętrznej wirusa (hemaglutynina i neuraminidaza).
Szczepionki przeciw grypie
Uznanym sposobem zapobiegania zachorowaniu na grypę jest poddanie się szczepieniu. Podczas produkcji szczepionki przeciw grypie hoduje się duże ilości wirusa na zarodkach kurzych, a następnie poddaje się go specjalnej obróbce, w wyniku której otrzymuje się fragmenty inaktywowanego, czyli martwego wirusa – wspomniane już białka: hemaglutyninę i neuraminidazę. Po ich podaniu człowiekowi układ odpornościowy organizmu wytwarza przeciwciała – antyhemaglutyninę oraz antyneuraminidazę, dzięki którym organizm zaszczepionej osoby jest odporny na ataki wirusa grypy. Odpowiedź organizmu na podaną szczepionkę wzmacnia się po dodaniu do jej składu substancji zwanej adiuwantem, która powoduje wzmożenie odpowiedzi organizmu w zakresie wytwarzania przeciwciał. Do tego celu najczęściej używa się wodnoolejowej emulsji skwalen, której kropelki służą jako nośniki antygenów wirusowych hemaglutyniny i neuraminidazy.
Należy podkreślić, że nowoczesne szczepionki przeciw grypie zawierają jedynie fragmenty wirusa, które nie są zdolne do rozmnażania się w organizmie i tym samym nie są w stanie spowodować zakażenia i wywołać choroby. Infekcje, które występują u niektórych pacjentów mimo szczepienia, są prawdopodobnie infekcjami grypopodobnymi, których wystąpienie zbiegło się w czasie ze szczepieniem przeciw grypie. Oczywiście może się zdarzyć, że mimo zaszczepienia przeciw grypie, pacjent zachoruje – taka sytuacja może wystąpić w razie zbyt słabej odpowiedzi immunologicznej na podaną szczepionkę. Korzyścią w takim przypadku wynikającą z zaszczepienia jest łagodniejszy przebieg grypy oraz mniejsza skłonności do powikłań pogrypowych.
Kto powinien się zaszczepić?
1. Osoby po 50. roku życia, ponieważ sprawność układu odpornościowego z wiekiem u większości osób się zmniejsza.
2. Osoby cierpiące na przewlekle choroby, takie jak cukrzyca, choroby układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego, choroby nerek oraz osoby otrzymujące leczenie immunosupresyjne (na przykład po transplantacji narządu).
3. Mieszkańcy domów opieki społecznej.
4. Pracownicy ochrony zdrowia.
5. Osoby często przebywające w dużych skupiskach ludzkich.
6. Osoby często zapadające na grypę w minionych sezonach.
