Praktyczne wskazówki
Szczepienie przeciw grypie, tak jak każda terapia lub zabieg medyczny, ma wskazania i przeciwwskazania. Dlatego osoba decydująca się na zaszczepienie powinna bezwzględnie skonsultować się ze swoim lekarzem rodzinnym lub lekarzem diabetologiem. Podczas konsultacji lekarskiej należy opowiedzieć, jak tolerowane były szczepionki w poprzednich sezonach oraz zgłosić wszystkie swoje uczulenia, w szczególności na białko jaja kurzego. Po uzyskaniu opinii o możliwości wykonania szczepienia zwykle otrzymuje się zlecenie do gabinetu zabiegowego na wykonanie zastrzyku zawierającego szczepionkę. Należy poprosić urzędującą tam pielęgniarkę o udostępnienie ulotki informacyjnej szczepionki, która za chwilę ma być podana, i dokładnie zapoznać się z treścią ulotki – jest to obowiązek pacjenta, z którego nikt go zwolnić nie może. Jeżeli z lektury ulotki nie wynikną żadne wątpliwości, można poddać się szczepieniu. Po zabiegu należy spędzić około 30 minut na terenie przychodni w celu obserwacji swojego samopoczucia i upewnienia się, że nie wystąpiły żadne dolegliwości.
Nie zaleca się pobierania recept na szczepionkę i kupowania jej w aptece – gabinet zabiegowy ma prawo odmówić wykonania zabiegu szczepionką „wyjętą z kieszeni” z uwagi na zasady bezpieczeństwa. Wszystkie szczepionki muszą być przechowywane w rygorystycznych warunkach, zwłaszcza dotyczy to temperatury. Noszenie szczepionki w kieszeni nie zapewnia takich warunków.
Etykieta kaszlu
Etykieta kaszlu to bardzo ważna sprawa, o której mówi się u nas bardzo mało, o ile w ogóle. Grypa jest chorobą przenoszoną drogą kropelkową – oznacza to, że osoba zainfekowana wirusem grypy, kichając lub kaszląc, wydala ze swoich dróg oddechowych wirusa, który jak przystało na złośliwego agresora, z szybkością 200 km/godzinę (to nie pomyłka!) pokonuje dystans ok. 5 m od miejsca wydalenia i osiada na każdym, kto znalazł się w polu rażenia. Może to być twarz, oko, jama ustna lub dłoń, skąd wirus łatwo może zaatakować organizm.
Leki przeciwwirusowe
Poza szczepionkami praktykowane jest podawanie leków przeciwwirusowych w leczeniu grypy. Ich mechanizm działania polega na przeszkadzaniu lub uniemożliwianiu wirusowi grypy wnikania i namnażania się w komórkach zaatakowanego organizmu. Pierwszymi lekami stosowanymi w tym celu były amantadyna i rymantadyna, działające na wirusa A. Jednak ze względu na szybkie rozwinięcie się oporności wirusów grypy na te leki nie są one obecnie stosowane.
Lekami w postaci tabletek, które mogą być stosowane w profilaktyce oraz leczeniu grypy, są preparaty z grupy inhibitorów neuraminidazy. W Polsce mamy dostępne dwa preparaty z tej grupy – oseltamiwir i zanamiwir. Zastosowanie profilaktyczne tych preparatów jest możliwe wówczas, gdy doszło do kontaktu z grypą, ale jeszcze nie rozwinęły się objawy chorobowe. Leki te działają na wirusy grypy A i B. U osób już chorujących na grypę inhibitory neuraminidazy powodują skrócenie czasu choroby oraz zapobiegają wystąpieniu poważnych powikłań przez hamowanie rozwoju wirusów. W przypadkach profilaktycznych przyjęcie leku powinno nastąpić do 48 godzin od kontaktu z osobą chorą na grypę, przy czym im wcześniej od kontaktu z osobą chorą leki zostaną podane, tym ich skuteczność będzie większa. U osób chorujących na grypę leki dozuje się zwykle dwa razy dziennie przez pięć dni. Badania kliniczne wykazały, że oba leki powodują około 80% redukcję zachorowań na grypę.
Co nas czeka jesienią i zimą?
Tak naprawdę tego nie wie nikt, jednak, jak co roku, pracownicy ochrony zdrowia oraz producenci szczepionek i leków liczą się z możliwością wystąpienia zwiększonej liczby zachorowań na grypę sezonową, i wszelkie działania profilaktyczne w postaci szczepień powinny być skierowane przeciwko tej postaci. Duża zmienność wirusa grypy powoduje, że konieczne jest szczepienie co roku odpowiednio dopasowaną szczepionką. Skłoniło to badaczy do poszukiwania szczepionki bardziej uniwersalnej, chroniącej nie tylko przed grypą sezonową, ale i pandemiczną. Obecnie trwają badania nad taką szczepionką.
dr n. med. Krystyna Knypl