W czasie wakacji zwróć szczególną uwagę na zakażenia grzybicze i bakteryjne. Apel ten kierujemy również do osób, które źle kontrolują cukrzycę – czyli utrzymuje się u nich wysokie stężenie glukozy we krwi.
Jeśli cukrzyca jest nieprawidłowo leczona istnieje duże ryzyko wystąpienia zakażeń skórnych lub układu moczowo-płciowego. Wysoka temperatura i duża potliwość organizmu stwarzają doskonałe warunki do namnażania się bakterii. Zakażenia mogą prowadzić do pogorszenia kontroli metabolicznej cukrzycy, a hiperglikemia osłabia zdolność organizmu do obrony przed drobnoustrojami i do niszczenia ich.
Jak postępować w czasie dodatkowej choroby?
Powinieneś niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, gdy:
- masz wymioty, nudności,
- nie następuje poprawa,
- utrzymuje się hiperglikemia lub hipoglikemia.
Uzyskanie prawidłowej kontroli metabolicznej cukrzycy jest ważnym elementem leczenia dodatkowych, nabytych w trakcie wakacji chorób, np. zakażeń. U osób z cukrzycą typu 2 leczonych dietą i wysiłkiem fizycznym lub tabletkami przeciwcukrzycowymi konieczne może być czasowe włączenie insuliny. Pamiętaj, że stężenie glukozy we krwi może się zwiększać, nawet jeśli nie możesz jeść ani pić. Bardzo ważne jest, aby w takich sytuacjach nie przerywać leczenia insuliną lub lekami doustnymi.
Jeżeli pojawią się u ciebie dodatkowe dolegliwości, mierz poziom glukozy we krwi co 2–4 godziny i wstrzykuj insulinę, dokładnie dobierając jej ilość. W dobrej sytuacji są osoby, które potrafią samodzielnie korygować dawki względem aktualnej glikemii. Łatwiej jest również diabetykom, którzy stosują analogi insuliny. Analogi szybko działające prawie natychmiast wchłaniają się do krwi, a długo działające wykazują bezszczytowe działanie. Dzięki temu można łatwo zaplanować właściwą dawkę analogu bez ryzyka wystąpienia niedocukrzenia.
- Jeśli stężenie glukozy mieści się w granicach 145–200 mg/dl (8–11 mmol/l), podaj sobie dodatkowo 1–2 j. insuliny. W tym wypadku może być pomocny szybko działający analog insuliny, który błyskawicznie i skutecznie obniży narastający poziom glukozy we krwi.
- Gdy stężenie glukozy wynosi 200–250 mg/dl (11–14 mmol/l), zwiększ dawkę insuliny o 2– 3 j., wstrzykując ją 10–15 minut przed posiłkiem w przypadku analogu szybko działającego, a 45 minut przed jedzeniem – jeśli stosujesz krótko działającą klasyczną insulinę ludzką.
- Przy glikemii powyżej 250–360 mg/dl (14–20 mmol/l), wstrzyknij dodatkowo 2–4 j. insuliny. Ponadto zbadaj mocz na obecność w nim acetonu, który pojawia się, gdy w organizmie brakuje insuliny. Kwasica ketonowa to stan zagrożenia życia i wymaga hospitalizacji. W takiej sytuacji nie zwlekaj i zadzwoń do swojego lekarza lub wezwij karetkę pogotowia. W tym czasie twój organizm potrzebuje nawodnienia, dlatego wypijaj do 3,5 l płynów bez cukru np. niesłodzoną herbatę lub wodę. Jeśli nie możesz przyjmować normalnych posiłków, spróbuj zjadać produkty alternatywne zawierające węglowodany, np. lody, dżem, mleko, miód itp. Ich ilość powinna być dokładnie przeliczona, gdyż nadmiar węglowodanów pogłębi stan kwasicy.
Uwaga: sposób korygowania dawek insuliny to sprawa indywidualna. Ten sam poziom glukozy w podobnych okolicznościach u różnych osób może wymagać zupełnie innej! korekty dawki. Dlatego – co bardzo mocno podkreślamy – nie należy sugerować się podanymi w tekście wartościami. Sposoby korygowania glikemii za pomocą odpowiedniej ilości insuliny należy omówić z lekarzem prowadzącym przed wyjazdem na urlop. Dotyczy to zarówno zmniejszania, jak i zwiększania dawki insuliny. Podane w artykule przykładowe zmiany dawek nie stanowią wskazówki uniwersalnej ani porady lekarskiej!
Biegunka podróżnych
Gdy wystąpi biegunka, regulacja poziomu glukozy we krwi może nastręczyć sporo problemów. W takiej bowiem sytuacji dobranie odpowiedniej ilości insuliny czy leków doustnych bywa dość trudne. Dlatego najlepiej przeciwdziałać biegunkom. Przed wyjazdem poproś swojego lekarza, aby przepisał ci odpowiedni antybiotyk. Jeżeli wyjeżdżasz z Polski, koniecznie zabierz go ze sobą. Nie kupuj tego typu leków za granicą, gdyż nie wiadomo, jakie może mieć skutki uboczne specyfik, który otrzymasz na miejscu.
Aby uniknąć wystąpienia problemów żołądkowych w trakcie podróży, unikaj picia wody, gdy nie masz gwarancji co do jej czystości. Nie pij także wody z kranu ani napojów z lodem (lód może być robiony z „kranówki”). Bezpieczne są napoje butelkowane, ale nie kupuj ich od ulicznych sprzedawców. Gdy podróżujesz w prymitywnych warunkach, pij wodę przegotowaną. W czasie wypoczynku wakacyjnego uważaj, aby nie doszło do nadmiernej utraty wody z organizmu. Odwodnienie może spowodować gorsze wchłanianie insuliny, a w konsekwencji hiperglikemię. Jeśli po jakimś czasie wypijesz odpowiednią ilość płynu, insulina zacznie wchłaniać się szybciej, co z drugiej strony może prowadzić do hipoglikemii. Wysokie stężenie glikemii powoduje również dodatkową utratę płynów spowodowaną zwiększonym oddawaniem moczu.
Bądź przezorny!
- Myj ręce przed jedzeniem i po wyjściu z toalety.
- Nie sięgaj po żywność w puszkach z niepewną datą ważności lub uszkodzonym opakowaniem (zwiększone ryzyko bakterii i toksyn chemicznych, które mogą dawać objawy zatrucia pokarmowego).
- Jedz właściwie przygotowaną żywność (świeżą, grillowaną, pieczoną, gotowaną).
- Nie kupuj jedzenia ani ciastek z kremem i lodów na ulicznych stoiskach.
- Dokładnie myj ciepłą wodą jajka, surowe mięso oraz owoce i warzywa przed przygotowaniem, a potem obierz.
- Nie pływaj w jeziorach i rzekach podejrzanych co do czystości.
- Unikaj surowego mleka „prosto od krowy”.
- Pij przegotowaną wodę.
- Nie zostawiaj otwartych soków i butelek z wodą w pokoju hotelowym.
- Nie jedz regionalnych potraw z surowego mięsa.
- Pamiętaj, że otwarte serki, soki, a nawet wino po 24–58 godzinach nie nadają się do spożycia.
- Sprawdzaj daty przydatności do spożycia na wszystkich produktach.
- Zęby myj tylko wodą z butelki lub przegotowaną.
Kraje tropikalne
Sprawdź, czy tam, gdzie jedziesz, występuje cholera, dur brzuszny, żółtaczka pokarmowa, żółta febra czy malaria. Jeśli tak, musisz się zaszczepić albo profilaktyczne przyjmować leki. We wszystkich krajach tropikalnych jest zupełnie inna niż w Polsce flora bakteryjna i inne są lokalne pasożyty. Dlatego zachowaj szczególną ostrożność i nie jedz w przygodnych restauracjach ani nie kupuj jedzenia na plaży i stoiskach ulicznych. Przez cały okres pobytu możesz profilaktycznie stosować probiotyki, a w razie niewielkich kłopotów – leki na biegunkę. Uwaga! Gdy zachorujesz, zwróć się do miejscowego lekarza, ponieważ on wie najlepiej, co w danym rejonie wywołuje infekcje oraz jakie leki działają najskuteczniej.
Pamiętaj! Jeśli będziesz na wakacjach wykazywać choćby minimum zdrowego rozsądku i podejmiesz naprawdę najprostsze środki ostrożności, nie masz się czego obawiać.
mgr piel. Aneta Tamirska