Badania diagnostyczne przy stopy cukrzycowej
Stopy muszą być oglądane i badane na każdej wizycie kontrolnej u diabetologa. Jeśli niepokoi cię jakaś zmiana na stopach, a termin wizyty u diabetologa wypada za kilka miesięcy – nie czekaj, udaj się pilnie do swojego lekarza rodzinnego. Lekarz, oglądając stopy, zwraca uwagę na obecność deformacji (stopa wydrążona, płaskostopie), sposób ustawienia palców (palce młoteczkowate), kolor i wilgotność skóry, obecność tętna, obecność jakichkolwiek zmian na skórze od otarcia, modzeli, owrzodzeń, aż do martwicy. Badanie stóp, zgodnie z mechanizmem powstawania tego powikłania, można podzielić na testy dotyczące funkcji układu nerwowego i układu naczyniowego.
Testy wykrywające neuropatyczne uszkodzenie stopy:
- badanie czucia dotyku i nacisku – służy do tego tzw. monofilament Semmes-Weisteina, który wywiera wystandaryzowany ucisk na skórę 10 g/cm²,
- badanie czucia wibracji – za pomocą kamertonu lub widełek stroikowych, które wytwarzają drgania o określonej częstotliwości,
- badanie czucia bólu – delikatnie nakłuwa się stopę za pomocą zwykłych igieł jednorazowych lub igieł Neurotips, które dodatkowo pomagają zróżnicować czucie bólu ostrego i tępego,
- badanie czucia temperatury – dawniej za pomocą dwóch probówek z ciepłą i zimną wodą, obecnie przy użyciu Thip-thermu (urządzenie wielkości pióra, które grzeje bądź ziębi skórę),
- inne elementy badania neurologicznego takie jak: badanie odruchów kolanowych, skokowych, badania przewodnictwa nerwowego (elektroneurografia, elektromiografia).
Testy wykrywające naczyniowe uszkodzenie stopy:
- ABI (ankle-brachial index) to obecnie jedno z najistotniejszych badań oceniające zakres niedokrwienia w obrębie naczyń stopy. Do pomiaru tego parametru służy aparat wykorzystujący fale ultradźwiękowe. Badanie odbywa się w pozycji leżącej, po odpoczynku i trwa ok. 15 minut. ABI to stosunek skurczowego ciśnienia krwi zmierzonego na kostce (na tętnicy grzbietu stopy i/lub piszczelowej tylnej) do ciśnienia skurczowego zmierzonego na ramieniu. Oczywiście wartości ABI mierzymy po obu stronach ciała. Prawidłowa wartość ABI wynosi >0,9. Badania dowodzą, że obniżenie ABI o 0,1 przekłada się na 10% wzrost ryzyka ciężkich zdarzeń naczyniowych (zawał serca, udar mózgu).
- Badanie ciśnienia tętniczego krwi na paluchu i przezskórny pomiar ciśnienia tlenu na tętnicy grzbietowej stopy (TcpO2). Wartości poniżej 30 mmHg świadczą o ciężkim naczyniowym uszkodzeniu stopy (niedokrwienie krytyczne).
- USG Doppler tętnic kończyn dolnych – badanie nieinwazyjne, wykorzystuje fale ultradźwiękowe do badania stanu naczyń. Umożliwia ocenę stopnia zwężenia naczyń, obecności skrzeplin, anomalii naczyniowych, zapalenia, urazów i wielu innych patologii.
- Często rozpoznanie zmian niedokrwiennych w tętnicach stopy i podudzia skutkuje dalszymi badaniami układu sercowo-naczyniowego, jeśli z jakiejś przyczyny chory nie miał ich jeszcze wykonanych – takich jak test wysiłkowy EKG, echokardiografia, USG innych narządów wewnętrznych oraz naczyń domózgowych, koronarografia. Miażdżyca jest procesem uogólnionym i jeśli zajmuje kończyny dolne, to jest również obecna w innych naczyniach. Do diagnostyki pozostaje ustalenie stopnia uszkodzenia innych ważnych obszarów naczyniowych i serca.