Opis

Fragmenty artykułów w Diabetyk nr 12/2023

Mikroangiopatia – problem w małych naczyniach

Układ krążenia składa się z serca, tętnic, żył oraz naczyń włosowatych. W przebiegu cukrzycy mogą pojawić się zmiany w naczyniach krwionośnych całego organizmu, obejmujące wszystkie – od największych do najmniejszych. Zmiany w naczyniach krwionośnych o kalibrze poniżej 100 nanometrów (czyli jednej milionowej milimetra) określamy mianem mikroangiopatii.

W przypadku tego powikłania dochodzi do zmian w obrębie naczyń siatkówki (retinopatia cukrzycowa), nerek (nefropatia cukrzycowa), układu nerwowego (neuropatia) oraz serca (kardiomiopatia). O tym, czy pojawią się zmiany w najmniejszych naczyniach krwionośnych, decyduje wiele okoliczności, z których najważniejsza jest kontrola glikemii, a także współistnienie innych czynników rozwoju schorzeń sercowo-naczyniowych.

Zmiany w naczyniach polegają na gromadzeniu się w ich ściankach szkodliwych substancji, których obecność zaburza prawidłowe funkcjonowanie mikrokrążenia. Dochodzi do takich następstw, jak nadciśnienie w mikrokrążeniu, zwiększenie przepuszczalności ścianek naczyniowych, zaburzenia czynności śródbłonka naczyniowego, skłonność do powstawania stanów zapalnych.

Cukrzyca a proces starzenia

Wraz z wiekiem przybywa nam chorób, stajemy się słabsi fizycznie, zmienia się przebieg procesów zachodzących w organizmie. To niesie spore wyzwania w zarządzaniu cukrzycą. Na upływające lata nic nie poradzimy, ale możemy podjąć odpowiednie działania, aby uniknąć niepowodzeń w kontroli cukrzycy związanych ze starzeniem się organizmu.

W ciągu ostatnich kilku dekad, osoby z cukrzycą żyją dłużej i zdrowiej. Nowoczesne technologie i leki, rozwój medycyny, mają w tym swój ogromny udział. Jednak jest też szereg strategii, niezwiązanych z technologią i postępem nauki, które stosowane na co dzień, mogą ułatwić życie osób w starszym wieku chorujących na cukrzycę.

Jedną z podstawowych kwestii jest obserwowanie swojego organizmu, aby szybko wyłapywać pojawiające się nieprawidłowości (np. wysokie ciśnienie mimo stosowania leków hipotensyjnych, częste hipo- lub hiperglikemie itd.) i na bieżąco korygować terapię z lekarzem.  Pamiętajmy też, że nigdy nie jest za późno na zmianę diety na zdrowszą i codzienne spacery, które łącznie stosowane mają duży potencjał terapeutyczny.

Bardzo skuteczny duet witamin

Okres większej zachorowalności na infekcje (od jesieni do wiosny) wiele osób słusznie łączy z suplementacją witamin, w szczególności witaminy D3 (najlepiej w połączeniu z witaminą K2). Witaminy te kryją w sobie niezmierzoną moc i wykazują wielokierunkowe działanie w organizmie.

Witamina D, której przez długi czas przypisywano jedynie wpływ na metabolizm kości i gospodarkę wapniową, coraz bardziej zaskakuje i jak się okazuje, odgrywa kluczową rolę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy. Działa antykancerogennie (przeciwnowotworowo), a ponadto wspiera układ odpornościowy. Najlepiej jednak prezentuje się w parze z menachinonem (wit. K2), któremu zawdzięcza wzmocnione działanie i niezawodną efektywność. Jednym słowem duet witamin D3 i K2 może więcej niż każda z tych witamin przyjmowana oddzielne.

Hiperandrogenizm a cukrzyca

Hormony żeńskie mają pochodzenie albo jajnikowe, albo nadnerczowe. Ich wydzielanie podlega skomplikowanej regulacji. Co ciekawe, hormony te mogą być wzajemnie przekształcane – androgeny w estrogeny i na odwrót. Istnieje ponadto zjawisko jakby miejscowego wzrostu aktywności androgenów, przy jego prawidłowym stężeniu we krwi. Może to objawić się nadmiernym owłosieniem przy braku innych uchwytnych przyczyn.

Hiperandrogenizmowi mogą – poza nadmiernym owłosieniem – towarzyszyć także: łysienie typu męskiego na skroniach, trądzik na skórze, zaburzenia miesiączkowania, obniżenie tonu głosu. Jak widać z tego zarysu, w przypadku zaburzeń, które sugerują nadmierną aktywność androgenów, jest potrzebne badanie kliniczne przeprowadzone przez endokrynologa oraz badania obrazowe dla oceny jajników i nadnerczy (np. badanie ultrasonograficzne, tomografia komputerowa) oraz badania hormonalne (z uwzględnieniem testosteronu).

Biesiadowanie w zdrowszej wersji

Nie będziemy namawiać do „bycia na diecie” w czasie świąt. Natomiast zachęcamy do zwrócenia uwagi na kilka aspektów związanych z przygotowywaniem jedzenia. Stosując się do naszych wskazówek, potrawy świąteczne będą w mniejszym stopniu podnosić glikemię, co jest nie bez znaczenia dla zdrowia i samopoczucia.

Stężenie glukozy we krwi po jedzeniu zależy od wielu czynników, m.in. od: glikemii przed posiłkiem, rodzaju spożywanego pokarmu, zawartości węglowodanów, białek i tłuszczów, czynności mechanicznej żołądka, ale także czynników hormonalnych. Warto też pamiętać, że czas wchłaniania się poszczególnych składników pokarmowych jest inny, co warto mieć na uwadze przy planowaniu świątecznych posiłków i korygujących dawek insuliny.

Węglowodany, tłuszcze i białka stanowią podstawowe substancje odżywcze, które ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym, a następnie są w nim wchłaniane do krwi (lub limfy). Po posiłku bogatym w węglowodany czas ich wchłaniania wynosi około 2–3 godziny, po daniu o składzie mieszanym około 3–5 godzin, a po jedzeniu bogatym w tłuszcze nawet około 8–10 godzin.