1. Home
  2. »
  3. Porady
  4. »
  5. Osteoporoza a cukrzyca

Osteoporoza a cukrzyca

Chcę zapytać, co może być przyczyną tego, iż trzy razy złamałam nogę w ciągu roku, i to nie z powodu jakiegoś wypadku, tylko zwykłego urazu. Czy ma to jakiś związek z cukrzycą (typ 2), na którą choruję od sześciu lat? Mam 52 lata i weszłam w okres menopauzy. Ze swoją dużą nadwagą zmagam się praktycznie od zawsze, mimo diety i ćwiczeń zaleconych, które wykonuję (rower i rowerek stacjonarny, basen). Kontrola glikemii jest niezadowalająca i biorę dodatkowo przeciwwskazania leki zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę). Te złamania uniemożliwiają mi ćwiczenia i robi się błędne koło. Może jest jakaś specjalna dieta, która pomoże mi schudnąć i jednocześnie wzmocni kości?

Halina

Jeśli u kobiety w okresie pomenopauzalnym występują powtarzające się złamania, to przede wszystkim należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku osteoporozy. Ta metaboliczna choroba kości polega na osłabieniu ich struktury, które prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań, np. nasady dalszej przedramienia, nasady bliższej kości udowej czy kręgu. Przebiega zazwyczaj bezobjawowo, dopóki nie dojdzie do złamania kości. Niekiedy mogą pacjenta zaalarmować bóle pleców. Szczególnie powinny niepokoić złamania z powodu błahych urazów. W diagnostyce osteoporozy wykonuje się szereg badań, ze względu na różne przyczyny zmian w kościach. Najważniejszym badaniem jest tzw. densytometria, która określa gęstość mineralną kości (z ang. BMD). Związek osteoporozy z cukrzycą nie jest jednoznaczny. Badania sugerują obecność nieprawidłowości w formowaniu kości i ich architekturze. W cukrzycy typu 1 obserwowano zmniejszenie gęstości mineralnej kości.

Natomiast w badaniach nad cukrzycą typu 2 obserwowane zazwyczaj nieco zwiększone wartości BMD, rzadziej zmniejszone lub prawidłowe. Z praktycznego punktu widzenia największe znaczenie mają dwie postaci osteoporozy: pierwsza związana z menopauzą i druga z wiekiem. Począwszy od czwartej dekady życia, tzw. szczytowa masa kostna maleje. Zmiany te związane z procesami starzenia dotyczą wszystkich, a zmniejszenie masy kostnej wynosi od 0,5 do 1% rocznie. Kobiety są w nieco trudniejszej sytuacji, ponieważ u nich szczytowa masa kostna jest o ok. 30% mniejsza.
Ponadto po menopauzie zmiany hormonalne wiodą do nasilenia utraty masy kostnej o 3–5%. Te dwa zjawiska tłumaczą wcześniejsze i częstsze występowanie osteoporozy u kobiet i w konsekwencji liczby złamań.

Uważam, że w pani sytuacji należy dołożyć wszelkich starań, aby zredukować masę ciała. Schudnięcie doprowadziłoby przede wszystkim do poprawy wyrównania cukrzycy, a także do odciążenia szkieletu. Proszę sobie wyobrazić zabytkowy most o osłabionej konstrukcji, którego w danym czasie nie można szybko wyremontować. Aby uniknąć zawalenia, można jedynie zmniejszyć jego obciążenie, np. ograniczając jego użytkowanie wyłącznie do ruchu pieszego. W sprawie diety zalecałbym podjęcie solidnej współpracy z dietetyczką. Zmniejszenie dowozu kalorii oraz składu pożywienia musi doprowadzić do redukcji masy ciała.

Komentarz

Osteoporoza jest przewlekłą chorobą szkieletu kostnego, w której występują postępujący ubytek masy kostnej oraz zaburzenia wewnętrznej architektury kości. Dochodzi tu do jednoczesnego ubytku substancji mineralnych i organicznych kości. Konsekwencją tych procesów są złamania, które z kolei wiodą do dalszych powikłań, również zagrażających życiu, jak np. zakrzepica żylna i zatorowość płucna.

Według statystyk amerykańskich występuje tam około 300 tysięcy złamań kości udowej w skali roku, które wymagają hospitalizacji i najczęściej leczenia zabiegowego.

Poza zmianami związanymi z wiekiem i menopauzą u kobiet, o których pisałem powyżej, istnieje wiele innych przyczyn czy czynników, które mają negatywny wpływ na stan kości. Są to choroby, które w negatywny sposób wpływają na układ kostny: zmiany hormonalne, np. niedobory hormonów płciowych; zespoły endokrynologiczne, np. niektóre choroby nadnerczy, przytarczyc; gastrologiczne, np. zespoły złego wchłaniania; choroby reumatologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów; hematologiczne, np. chłoniaki; pewne zespoły wrodzone.
Z praktycznego punktu widzenia istotnym czynnikiem jest ograniczenie wysiłku fizycznego u coraz szerszych kręgów społeczeństwa. Dotyczy to też młodzieży w wieku, w którym organizm szczególnie potrzebuje ruchu fizycznego, aby prawidłowo wykształcić szkielet kostny. Z badań wynika, że ryzyko złamań jest niższe u sportowców czy w populacjach wiejskich, w których zachowana jest w ciągu życia aktywność fizyczna. Kolejnym czynnikiem są niektóre leki, których przykładem mogą być glikokortykosteroidy stosowane w pewnych chorobach przewlekłych, np. zapaleniach oskrzeli lub schorzeniach reumatologicznych. Istnieją też pewne doniesienia o niekorzystnym wpływie rosiglitazonu na BMD. Warto podkreślić, że palenie papierosów ma negatywny wpływ na masę kostną. Dodatkowo menopauza występuje około dwóch lat wcześniej u kobiet, które paliły papierosy.

W diagnostyce kluczową rolę odgrywa badanie gęstości mineralnej kości metodą densytometrii na podstawie absorpcjometrii podwójnej energii promieniowania rentgenowskiego. Na podstawie badań porównawczych ustalono kryteria rozpoznawania osteoporozy tzw. T score od -1 do -2,5 to obniżenie gęstości, T score mniejszy od -2,5 to osteoporoza.
Należy dodać, że tego typu kryteria są ustalone do pewnego stopnia arbitralnie. Dlatego poważną osteoporozę rozpoznajemy w przypadku spełnienia powyższych kryteriów oraz faktycznego występowania złamań. W tym miejscu należy nadmienić, że w cukrzycy są jeszcze inne czynniki, które wpływają na ryzyko złamań, a nie są powiązane z osteoporozą. Są to przede wszystkim: ryzyko upadków z powodu zaburzeń widzenia w przebiegu retinopatii lub zaćmy, omdlenia w przebiegu niedocukrzeń, zaburzenia czucia w przebiegu neuropatii. Takim czynnikiem ryzyka, niezależnie od innych chorób, jest również nadużywanie alkoholu. W leczeniu osteoporozy, które z racji wielości przyczyn i czynników powinno być indywidualizowane, należy dążyć do leczenia chorób, które stanowią pierwotną jej przyczynę. Następnie stosowane jest uzupełnianie wapnia i witaminy D, a także leczenie farmakologiczne preparatami specjalistycznymi (ostatnie lata przyniosły nowe, obiecujące terapie). W profilaktyce osteoporozy nic nie zastąpi zdrowego trybu życia od najwcześniejszych lat, ćwiczeń fizycznych oraz zrównoważonej diety z odpowiednią podażą wapnia.

dr n. med. Piotr Barczyński

Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp
Email

NAJNOWSZE

Skip to content