Kiedy stosować tylko bolus prosty, a kiedy tylko przedłużony?
Bolus prosty to wstrzyknięcie szybko działającego analogu insuliny (jak z pena). Tak podana insulina, z uwagi na swoją farmakokinetykę, będzie działała około 3– 4 godzin. Jest to czas, w którym wchłaniana jest glukoza z posiłków węglowodanowych. W związku z powyższym bolus zwykły stosujemy do produktów węglowodanowych lub do posiłków z niewielką domieszką białka i tłuszczu (<1 WBT).
Bolus przedłużony należy zastosować do produktów białkowo-tłuszczowych zawierających ponad 1WBT. Produkty te wchłaniają się wolno i wymagają podaży insuliny w czasie od trzech do ośmiu godzin. Bolus ten może być podany bezpośrednio po posiłku. Liczba jednostek to iloczyn WBT x wskaźnik insulina-wymiennik.
Jak dawkować insulinę w metodzie wielokrotnych wstrzyknięć
Podając insulinę penami/strzykawką, nie ma możliwości rozłożenia w czasie napływu insuliny posiłkowej, jak w przypadku bolusa przedłużonego. Jednak można znaleźć pośrednie rozwiązanie, nie tak doskonałe i precyzyjne, jak w pompach insulinowych, ale pomocne w sytuacjach spożycia posiłków kalorycznych, bogatych w tłuszcz, np. kolacja świąteczna czy obfita obiadokolacja. W zależności od kaloryczności posiłku, dobieramy odpowiedni rodzaj insuliny posiłkowej.
Wyróżniamy, ze względu na czas działania, dwa rodzaje insuliny posiłkowej. Jest nią insulina krótko działająca i analog, czyli insulina szybko działająca. Insuliny te różnią się nie tylko początkiem działania, ale również szczytem działania, tzn. okresem, w którym najsilniej obniżają stężenie glukozy we krwi. Insulina analogowa ma swój szczyt działania 1–2 po wstrzyknięciu, a krótko działająca dwie do trzech godzin po jej wstrzyknięciu i działa do ośmiu godzin.
W zależności od liczy WBT można dobrać odpowiedni rodzaj insuliny. Zalecamy na posiłki zawierające mniej niż 2 WBT wstrzykniecie analogu szybko działającego. Dawkę obliczamy w ten sam sposób, jak dla bolusa prostego w pompie insulinowej. Ale w przypadku produktów zawierających więcej niż 2 WBT( ponad 200 kcal), zalecamy podanie insuliny krótko działającej. Jej dawkę obliczamy wg poniższej zasady:
do całkowitej liczby wymienników węglowodanowych z posiłku głównego dodajemy liczbę WBT, otrzymaną sumę mnożymy przez przelicznik insulina-wymiennik. Tak dobraną dawkę insuliny należy podać przed posiłkiem, w odpowiednim odstępie czasowym wynikającym z farmakokinetyki insuliny.
Obliczanie dawki insuliny posiłkowej zaczynamy od wyliczenia liczby wymienników zawartych w planowanym lub już przygotowanym posiłku. Dokładnie liczymy zawartość wymienników węglowodanowych i często ukrytych wymienników białkowo-tłuszczowych. Piszemy równanie, w którym liczbę wymienników mnożymy przez wskaźnik. Na koniec decydujemy o tym, jaka część insuliny podana będzie natychmiast, a jaka rozłożona w czasie. Jest to tylko pozornie trudny i skomplikowany system, ale kiedy spróbujesz go zastosować, przekonasz się, że może być przyjazny i, co najważniejsze, skuteczny w kontroli glikemii. Dla osób, które lubią pracę z komputerem i lepiej się czują przed monitorem niż nad kartką papieru, proponujemy program Diabetics.
prof. nadzw. dr hab. med. Ewa Pańkowska,
dr Marlena Błazik
