Choć w XXI wieku systematyczne prowadzenie dzienniczka samokontroli może wydawać się archaiczne, to dla zespołu terapeutycznego uzyskanie zestawienia systematycznych zapisów dotyczących wyników oznaczeń glikemii i acetonu w moczu, podawanych dawek insuliny oraz ewentualnych komentarzy do poszczególnych sytuacji, pozwala na dokładne przeanalizowanie tych wszystkich danych w celu optymalizacji leczenia.
NOWA JAKOŚĆ ŻYCIA – TAKTYKA REGULACJI DAWEK
Istotą FIT jest codzienne dostosowywanie dawek insuliny do aktualnych potrzeb organizmu (stężeń glukozy we krwi). Glikemię należy zazwyczaj oznaczać na czczo, dwie godziny po posiłkach, a także w nocy (między godziną 2.00 a 4.00). W tym modelu terapii bardzo istotne są wartości glikemii przedposiłkowych, to one bowiem pozwalają na adekwatną adaptację dawki insuliny. Warto pamiętać, że przy prawidłowej glikemii korzystniej jest wstrzykiwać analog szybko działający około kwadransa przed posiłkiem. Czas działania tych insulin jest stosunkowo krótki (około trzech godzin). Wartości poposiłkowe glikemii to efekt działania szybko działającego analogu insuliny podanego przed posiłkiem. Zaleca się, żeby kształtowały się na poziomie do 135 mg/dl. Jeśli natomiast stężenie glukozy po posiłku jest wyższe od zalecanego, odpowiednią dawkę analogu szybko działającego należy zwiększać co dwa – trzy dni o około 10–20%, aż do osiągnięcia wartości zalecanych.
Przyjęto także, że jeśli wartości glikemii przekraczają 200 mg/dl (z obecnością lub bez acetonu w moczu), dawki insuliny należy skorygować od razu. Jeśli natomiast wartości glikemii są niższe (równe lub mniejsze niż 200 mg/dl), a aceton w moczu nie występuje, zaleca się obserwację stężenia glukozy we krwi ok. 2–3 godzin i dopiero na podstawie wyników dokonanie właściwej korekty insuliny. Zaprzestanie prowadzenia systematycznej samokontroli powinno budzić niepokój, ponieważ wiadomo, że im gorsze wyrównanie cukrzycy (im wyższe stężenia glukozy), tym większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się groźnych dla zdrowia, a niekiedy wręcz życia, powikłań cukrzycowych.
WŁAŚCIWA STRATEGIA W KUCHNI
Stosując FIT, zanim zasiądzie się do stołu należy oszacować wartość kaloryczną danego posiłku. Tylko bowiem w sytuacji, gdy dawki okołoposiłkowe insuliny będą właściwie dostosowane do spożywanych posiłków (z uwzględnieniem ich wielkości, jakości, a także do aktywności fizycznej pacjenta), można liczyć na osiągnięcie prawidłowych stężeń glukozy we krwi. W początkowym okresie stosowania FIT zalecam pacjentom pewną kulinarną wstrzemięźliwość. Co to oznacza w praktyce? Nauka i poznawanie wartości energetycznej i odżywczej produktów oraz gotowych potraw dla wielu osób jest początkowo karkołomnym zadaniem. Dlatego też wychodzę z założenia, że jeśli na początku terapii przez pierwszych kilka dni pacjent będzie miał porównywalne menu (pod względem składu i objętości poszczególnych posiłków) i ten schemat przez kilka dni będzie się powtarzał, to przy jednoczesnym systematycznym prowadzeniu samokontroli zdecydowanie łatwiej będzie wyciągać jakieś konstruktywne wnioski, a prawdopodobieństwo zarówno hiper-, jak i hipoglikemii zostanie zminimalizowane.
REGUŁA 15 G/15 MINUT
Reguła ta – określana jako nowa taktyka w hipoglikemii – polega na tym, że w przypadku wystąpienia hipoglikemii należy spożyć około 15 g glukozy (np. trzy kostki cukru lub pół szklanki napoju typu cola). Następnie poczekać 15 minut i zmierzyć ponownie stężenie glukozy we krwi. Jeśli nadal będzie ono zbyt niskie, trzeba spożyć kolejne 15 g glukozy. Reguła ta tym różni się od sposobu postępowania przy niedocukrzeniu w innych modelach insulinoterapii, w których nie zaleca się po spożyciu glukozy spożywania dodatkowego posiłku zawierającego węglowodany złożone i białko, jeśli od ostatniej iniekcji insuliny krótko działającej minęło więcej niż cztery do pięciu godzin, natomiast analogu szybko działającego od dwóch do trzech godzin.
mgr inż. Katarzyna Kowalcze
specjalista ds. żywienia i dietetyki