W przypadku cukrzycy oprócz powikłań przewlekłych mogą pojawiać się także powikłania ostre. Najczęstszym z nich jest hipoglikemia (zbyt niskie stężenie glukozy we krwi) – szczególnie niebezpieczna u osób starszych. W tej grupie chorych nawet epizody lekkiej hipoglikemii mogą okazać się groźne dla życia. Bywa też, że powtarzające się stany niedocukrzenia prowadzą do uszkodzeń w centralnym układzie nerwowym. Redukcja występowania hipoglikemii jest niezwykle istotna, gdyż właśnie niedocukrzenia pacjenci boją się najbardziej w związku z zastosowaniem w leczeniu insuliny (badanie DAWN[1]). Aż 67% chorych na cukrzycę typu 2 (66% z typem 1) zgłosiło lęk przed wystąpieniem niedocukrzenia. Insuliny analogowe ze względu na budowę chemiczną leku oraz charakterystyczne działanie skutecznie pokrywają zapotrzebowanie na insulinę zarówno po posiłkach, jak i pomiędzy nimi, a ryzyko wystąpienia niedocukrzenia przy ich stosowaniu jest niewielkie.
Pacjent, który ma zaleconą insulinę, powinien przejść szczegółowe szkolenie, w czasie którego uzyska informacje i zdobędzie niezbędne umiejętności, które pomogą mu uniknąć dodatkowego ryzyka niedocukrzenia. Niestety świadomość „wymagań” w samoprowadzeniu choroby najczęściej nadchodzi dopiero wraz z pojawieniem się objawów powikłań ostrych i przewlekłych.
LECZENIE DAJĄCE POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA
Właśnie ze względu na poczucie bezpieczeństwa ważny jest model leczenia cukrzycy i możliwość łatwej jego modyfikacji – zwłaszcza trybu przyjmowania posiłków, dostosowywania ich do realiów życia, jak i dawek insuliny w konkretnej sytuacji. Terapia powinna więc być tak prowadzona, aby w miarę możliwości nie dopuszczać do stanów niedocukrzenia. Stosowanie metod dających poczucie bezpieczeństwo i zmniejszających ryzyko występowania hipoglikemii pozwala na wdrażanie bardziej intensywnego leczenia, a co za tym idzie – bardziej skutecznego. Jak wykazało badanie UKPDS[2], dobre wyrównanie cukrzycy typu 2 jest korzystne dla pacjentów. Stwierdzono w nim, iż intensywne leczenie cukrzycy prowadzi do zmniejszenia wartości HbA1c o ok. 1%. Zaobserwowano na przestrzeni 10 lat znaczne zmniejszenie się ryzyka wystąpienia późnych powikłań cukrzycy.
[1] DAWN – największe badanie o psychospołecznych aspektach cukrzycy. Ma ono zasięg ogólnoświatowy. Wzięło w nim udział 5 000 osób z cukrzycą oraz 3000 specjalistów z zakresu opieki diabetologicznej z 13 krajów.
[2] UKPDS (United Kindom Prospective Study) – największe i najdłużej trwające badanie mające na celu znalezienie odpowiedzi nakluczowe problemy leczenia cukrzycy typu 2.
WAŻNE URZĄDZENIE
Mówiąc o bezpieczeństwie w leczeniu osób z cukrzycą typu 2, stosujących insulinę, należy również rozważyć samo podawanie leku. Wstrzykiwacz (pen) powinien być prosty w użyciu, a jego obsługa łatwa do opanowania. Wstrzykiwacz ze względu na konieczność używania go kilka razy w ciągu dnia powinien mieć solidną konstrukcję, która nie ulegnie zniszczeniu np. pod wpływem zbyt silnego ucisku. Peny plastikowe często ulegają uszkodzeniu, a to stresująca dla pacjenta sytuacja.
Cenną zaletą wstrzykiwaczy jest funkcja dźwiękowego i mechanicznego potwierdzenia wykonanej czynności (zwłaszcza dla osób słabo widzących). Także duże cyfry na skali nastawienia dawki ułatwiają odmierzanie insuliny co jedną jednostkę oraz ewentualną redukcję błędnie ustawionej ilości insuliny, bez ryzyka jej utraty. Pacjenci często chwalą rozwiązanie konstrukcyjne wstrzykiwaczy zawierające blokadę w przypadku nastawiania większej dawki insuliny, która pozostała we wkładzie insulinowym. Jeśli np. we wkładzie pozostało 10 jednostek, a pacjent chce ustawić większą dawkę, np. 15 jednostek, to blokada zadziała po odmierzeniu 10 jednostek, uniemożliwiając nastawienie większej dawki. Jest to pożyteczne rozwiązanie, lepiej bowiem dowiedzieć się o braku pełnej dawki insuliny wcześniej niż już w trakcie jej podawania.
Ze względów estetycznych dużym plusem wstrzykiwaczy jest ich elegancki wygląd (np. przypominają formą wieczne pióro), który sprawia, że diabetycy nie muszą wstydzić się choroby i ukrywać wstrzykiwacza. Wielu pacjentom pomaga to w osiąganiu poczucia bezpieczeństwa.
Cukrzyca jako choroba przewlekła i postępująca, z czasem wymaga intensyfikacji leczenia. Polega ona na zastosowaniu insuliny u pacjentów przyjmujących leki doustne bądź na zmianie jednego rodzaju insuliny na inny (w celu zoptymalizowania terapii i skutecznego zapobiegania powikłaniom). Poczucie bezpieczeństwa w efektywnym leczeniu cukrzycy pomaga pacjentom w zaakceptowaniu choroby i stosowaniu się do zaleceń lekarskich. Ogromne znaczenie dla zapobiegania powikłaniom cukrzycy ma aktywna współpraca między lekarzem a pacjentem.
mgr piel. Anna Chodkowska