Główne uszkodzenie struktur oka w przebiegu cukrzycy dotyczy siatkówki i stan ten nazywamy retinopatią cukrzycową. Powikłania oczne i możliwość utraty lub znacznego pogorszenia widzenia to bardzo przykre dla pacjenta konsekwencje, prowadzące niekiedy do inwalidztwa. Dlatego pamiętajmy, że regularne badania okulistyczne to niezbędny element kontroli cukrzycy.
Szacuje się, że w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 zaledwie 2% pacjentów ma retinopatię, ale już po 15 latach trwania choroby cechy retinopatii obserwuje się u 90% pacjentów! W przypadku cukrzycy typu 2 na początku choroby ok. 5% chorych ma retinopatię, a po 20 latach z jej powodu cierpi 60% diabetyków.
Jak rozwija się retinopatia?
Retinopatia to przewlekle postępujące uszkodzenie siatkówki prowadzące do upośledzenia bądź utraty wzroku. Naturalna historia retinopatii przebiega następująco:
1. Retinopatia nieproliferacyjna (okres poszerzenia i zamykania się włośniczek, tworzenia mikrotętniaków i obszarów zwyrodnienia siatkówki tzw. wysięków twardych).
2. Retinopatia przedproliferacyjna to najcięższe stadium okresu pierwszego. Charakteryzuje się tworzeniem tzw. IRMA – wewnątrzsiatkówkowych nieprawidłowości mikronaczyniowych.
3. Retinopatia proliferacyjna – to okres, w którym powstają nowe, ale nieprawidłowe i kruche naczynia w siatkówce, jednocześnie postępuje włóknienie. Pękające naczynia powodują wylewy krwawe do ciałka szklistego, możliwe jest też odwarstwienie siatkówki w mechanizmie pociągania przez błony proliferacyjne bądź rozwój jaskry krwotocznej.
4. Cukrzycowy obrzęk plamki (makulopatia cukrzycowa), mogący wystąpić na każdym etapie rozwoju retinopatii.
Jakie są objawy oczne w przebiegu cukrzycy?
Uszkodzenie siatkówki lub innych struktur gałki ocznej może rozwijać się bezobjawowo aż do nagłej utraty wzroku. Często występują zaburzenia refrakcji objawiające się nieostrym widzeniem, ubytki pola widzenia, „mroczki“ przed oczami, niedowidzenie w nocy, zaczerwienienie i pieczenie oczu, ból oka i głowy z nudnościami (w przebiegu jaskry).
Co przyspiesza rozwój retinopatii?
Podstawowe czynniki przyspieszające tempo utraty wzroku to wieloletnia cukrzyca, źle wyrównana cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze. Ponadto retinopatia postępuje szybciej u pacjentów z zaburzeniami lipidowymi, z nefropatią cukrzycową, a także w okresie dojrzewania, w ciąży i po operacjach zaćmy. Udowodniono, że redukcja HbA1c (hemoglobiny glikowanej) już o 1% znacznie zmniejsza ryzyko retinopatii.
Czy retinopatia to jedyne powikłanie oczne w cukrzycy?
Niestety, poza retinopatią możliwe są inne powikłania oczne: porażenie nerwów okoruchowych (zez, podwójne widzenie, bóle głowy), zaburzenia refrakcji (zmiana uwodnienia soczewki, utrwalona wada wzroku wymagająca noszenia okularów), zaćma (zmętnienie soczewki, postępująca utrata wzroku), jaskra krwotoczna (tworzenie nowych kruchych naczyń w tęczówce powoduje wylewy krwawe, może zamknąć kąt przesączania i doprowadzić do trwałej ślepoty).
