Komentarz
W przypadku cukrzycy może wystąpić przewlekłe powikłanie dotyczące nerek, które nazywa się nefropatią cukrzycową. Wg danych statystycznych ok. 20% chorych na cukrzycę typu 2 ma cechy nefropatii. Jej przyczyną jest uszkodzenie kłębuszków nerkowych. Są to małe poskręcane na kształt kłębuszków naczynia krwionośne otoczone jakby torebkami, w których odbywa się filtracja osocza i powstaje mocz pierwotny. W każdej nerce jest tych kłębuszków niebagatelna liczba – ok. 1,5 miliona. W czasie trwania cukrzycy może dochodzić do stopniowego procesu stwardnienia tych kłębuszków w wyniku czego nerki tracą stopniowo zdolność oczyszczania krwi.
W początkowej fazie dochodzi do zwiększenia przesączania w kłębuszkach i wzrostu ciśnienia wewnątrzkłębuszkowego. Te zjawiska są ściśle związane z niewyrównaniem cukrzycy i utrzymującą się hiperglikemią (podwyższonym poziomem glukozy we krwi). W późniejszych fazach kłębuszki ulegają zwyrodnieniu i funkcja nerek ulega stopniowemu pogorszeniu. Po kilku latach może prowadzić to do ich niewydolności.
Rozwój nefropatii cukrzycowej przebiega bezobjawowo, praktycznie jedynym wczesnym objawem jest wspomniana mikroalbuminuria. Osoby zdrowe wydalają praktycznie nieoznaczalne ilości albumin w moczu (poniżej 30 mg na dobę). U osób z cukrzycą, u których rozwija się nefropatia, dochodzi do zwiększonego wydalania albumin w ilości 30‒300 mg na dobę. Gdy ilość ta jest większa, mówimy o białkomoczu.
Przed wykonaniem testu należy pamiętać, że pewne okoliczności, takie jak np. wysiłek fizyczny, zakażenie układu moczowego, ciąża, a nawet spożycie dużej ilości białka, mogą przejściowo nasilić wydalanie albumin. Dlatego zaleca się, aby test ten powtarzać kilkakrotnie i w ten sposób uniknąć przypadkowego rozpoznania. Objaw ten ma znaczenie prognostyczne, w cukrzycy typu 1 oznacza ryzyko rozwoju nefropatii, a w dalszej przyszłości niewydolności nerek; w cukrzycy typu 2 wskazuje także pośrednio na ryzyko powikłań naczyniowych, takich jak zawał mięśnia serca czy udar mózgu.
Taki wczesny sygnał ostrzegawczy należy wykorzystać pozytywnie i podjąć stosowne leczenie. Postępowanie u pacjenta, u którego rozpoznana została przewlekła mikroalbuminuria, obejmuje bardzo staranne prowadzenie cukrzycy, leczenie nadciśnienia tętniczego, leczenie dietetyczne, zaprzestanie palenia papierosów, leczenie zaburzeń lipidowych, unikanie leków o działaniu uszkadzającym nerki, a także bardzo ważne leczenie zakażeń układu moczowego.
dr n. med. Piotr Barczyński