B.3. Nadciśnienie tętnicze związane z otyłością.
Otyłość i towarzyszący jej zespół metaboliczny jest niezależną przyczyną prowadzącą do wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Ryzyko wystąpienie nadciśnienia tętniczego u osób otyłych w wieku pomiędzy 20 a 40 rokiem życia jest od pięć do sześciu razy wyższe w porównaniu z równolatkami bez otyłości. Szczególnie zauważalne jest to w wypadku wzrostu obwodu talii, dlatego parametr ten wydaje się być lepszym wskaźnikiem niż BMI, który wskazuje na predyspozycję do wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Z tego względu według najnowszych wytycznych obwód talii u mężczyzn nie powinien przekraczać 94 cm, a u kobiet 80 cm. Zależność między otyłością a nadciśnieniem tętniczym jest dobrze widoczna u tych osób, które zredukowały masę ciała i dzięki temu ich wartości ciśnienia tętniczego unormowały się. Utrzymywanie niskiej masy ciała może pozwolić na znaczące ograniczenie lub nawet odstawienie leków hipotensyjnych.
C. Izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze.
W nadciśnieniu tętniczym zazwyczaj zarówno wartości ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego przekraczają zalecone wartości odpowiednio 140 mm Hg i 90 mm Hg. Jeżeli wartość ciśnienia skurczowego przekracza 140 mm Hg, a wartość ciśnienia rozkurczowego jest poniżej 90 mm Hg, mamy do czynienia z tzw. izolowanym skurczowym nadciśnieniem tętniczym. Ten rodzaj nadciśnienia tętniczego zazwyczaj występuje u osób starszych i charakteryzuje się tzw. podwyższonym ciśnieniem tętna. Ciśnienie tętna to różnica między wartością ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, zazwyczaj mieszcząca się w zakresie 40–50 mm Hg. Jeżeli różnica ta wynosi powyżej 63 mm Hg, ciśnienie tętna uznawane jest za wysokie. Rosnące ciśnienie tętna wynika z pogłębiającej się sztywności naczyń tętniczych. W wielu badaniach udowodniono, że wysokie ciśnienie tętna zwiększa od dwóch do czterech razy ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego lub udaru niedokrwiennego mózgu.
D. Nadciśnienie tętnicze „białego fartucha”.
Nadciśnienie tętnicze „białego fartucha” to stwierdzane czasowo, w trakcie wizyty lekarskiej podwyższone wartości ciśnienia tętniczego wynikające z czynników emocjonalnych. Niepokój związany z wizytą lekarską oraz obawą przed potencjalnymi niekorzystnymi wynikami badania lekarskiego wywołuje wzrost ciśnienia tętniczego.
Jest to przykład rzekomego nadciśnienia tętniczego, które może zostać łatwo wykluczone dzięki systematycznym pomiarom wykonywanym przez pacjenta w domu. W weryfikacji dodatkowo zastosowanie znajduje tzw. holter ciśnieniowy, który mierzy w równych odstępach czasowych (np. co 30 min) ciśnienie tętnicze pacjenta przez okres 24 godzin.
dr n. med. Krzysztof Wróblewski
Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi