Ciśnienie krwi można zmierzyć aparatem rtęciowym lub elektronicznym. Pomiar zawsze powinien być dokonywany na tętnicy ramieniowej, ponieważ pomiary aparatami nadgarstkowymi są często niedokładne.
Ciśnienie mierzy się zwykle w pozycji siedzącej – ramię, na którym dokonywany jest pomiar, powinno znajdować się na wysokości serca, być odsłonięte i wyprostowane. Mankiet aparatu należy założyć starannie, 2–3 cm powyżej zgięcia łokciowego. Mankiety standardowe nadają się dla osób z prawidłową masą ciała, których obwód ramienia nie przekracza 34 cm. U osób z większym obwodem ramienia należy używać szerszych mankietów, rozmiaru L lub XL.
Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą przyczyną wizyt w gabinetach lekarskich na całym świecie. U większości pacjentów występuje tzw. nadciśnienie tętnicze pierwotne. Do jego powstania przyczyniają się: rodzinne predyspozycje do nadciśnienia, dieta o nadmiernej zawartości jonu sodowego, stres, nadwaga, palenie papierosów. Do rozpoznania nadciśnienia zwykle trzeba przeprowadzić kilka pomiarów ciśnienia krwi, w różnych warunkach. Ale gdy ciśnienie wynosi 180/110 mmHg, można rozpoznanie nadciśnienia oprzeć tylko na jednym pomiarze.
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze pierwotne (przyczyn je wywołujących jest kilka, ale nie wszystkie są do końca poznane) występuje u około 95% pacjentów. U pozostałych 5% występuje nadciśnienie tętnicze wtórne – jest wtedy objawem w przebiegu chorób nerek (np. kłębuszkowe zapalenie nerek), nadnerczy (np. guz kory lub rdzenia nadnerczy wydzielających w nadmiarze hormony powodujące wzrost ciśnienia krwi) lub naczyń krwionośnych (np. zwężenie tętnicy nerkowej prowadzące do niedokrwienia nerki i wzrostu ciśnienia).
Powinno być ono leczone za pomocą modyfikacji stylu życia (stosowanie odpowiedniej diety, niepalenie papierosów, unikanie stresów, niedopuszczanie do nadwagi) oraz farmaceutyków. U pacjenta z nadciśnieniem tętniczym wzrasta ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową, zawał serca lub udar mózgu i dlatego mówimy, że jest ono czynnikiem ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych.
Choroba wieńcowa i zawał serca
Choroba wieńcowa (zwana też chorobą niedokrwienną serca) powstaje wskutek zaburzeń w przepływie krwi przez naczynia wieńcowe, które zaopatrują mięsień sercowy w krew. Mamy dwie tętnice wieńcowe: prawą i lewą. Ich nazwa pochodzi od tego, że główne gałęzie oplatają serce na wzór wieńca na głowie.
Jeżeli wskutek zmian w tętnicach wieńcowych dochodzi do zmniejszonego przepływu krwi, następuje niedotlenienie mięśnia sercowego, czego wyrazem jest ból w klatce piersiowej, najczęściej umiejscowiony za mostkiem. Mogą być też inne nietypowe lokalizacje bólu wieńcowego.
Gdy następuje całkowite zamknięcie światła naczynia wieńcowego, krew nie dopływa do pewnego obszaru mięśnia sercowego, komórki obumierają wskutek braku tlenu i dochodzi do zawału serca.
Powikłania choroby wieńcowej lub zawału serca
Choroba wieńcowa lub zawał serca w większości przypadków przebiegają z powikłaniami w postaci zaburzeń rytmu serca, zaburzeń przewodzenia bodźców, zaburzeń kurczliwości mięśnia sercowego. Mogą one prowadzić do narastającego upośledzenia podstawowej funkcji układu krążenia, czyli do niewydolności krążenia.
Zaburzenia funkcji mięśnia sercowego dotyczą skurczu lub rozkurczu i dlatego mówimy o dysfunkcji skurczowej lub dysfunkcji rozkurczowej. Większość postaci niewydolności krążenia wiąże się z dysfunkcją skurczową lewej komory, ale bardzo często towarzyszy jej także dysfunkcja rozkurczowa.