Opis

Fragmenty artykułów w Diabetyk nr 3/2023

Opcje terapeutyczne w cukrzycy typu 2 (cz. 3) – insulina i terapie skojarzone

Podstawową zaletą insuliny jest to, że obniża stężenie glukozy w sposób zależny od dawki, a więc można nią regulować niemal każdy poziom glukozy we krwi. Co warto podkreślić, jej skuteczność i bezpieczeństwo zależą w dużej mierze od edukacji pacjenta, która umożliwia właściwą kontrolę cukrzycy.

Zalecanym sposobem wprowadzania insulinoterapii u osób z cukrzycą typu 2 jest dodanie insuliny bazowej (podstawowej) do istniejącej terapii farmakologicznej. Konieczne przy tym jest zrewidowanie zachowań zdrowotnych pacjenta oraz przejście przez niego szkoleń z zakresu kontroli cukrzycy przy insulinoterapii (dieta, wysiłek fizyczny, technika podawania insuliny itd.).

Dawki początkowe insuliny podstawowej (insulina ludzka o przedłużonym działaniu NPH lub analog długodziałający) określa się na podstawie masy ciała (0,1–0,2 jednostki/kg masy ciała na dobę) i stopnia hiperglikemii. Rekomendowanymi preparatami insuliny bazalnej są analogi długodziałające. W porównaniu do insuliny NPH zmniejszają ryzyko hipoglikemii, zwłaszcza nocnej, przy dawkowaniu zapewniającym docelowe stężenia glukozy na czczo. Ponadto, wpływają na zmniejszenie odsetka hemoglobiny glikowanej (HbA1c).

Leczenie cukrzycy w przewlekłej chorobie nerek – nowe wytyczne

O przewlekłej chorobie nerek (PChN) mówi się, gdy uszkodzenie nerek (jakiegokolwiek typu) utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Najczęstszymi jej przyczynami są cukrzycowa choroba nerek (nefropatia), kłębuszkowe zapalenia nerek, uszkodzenia powstałe w wyniku nadciśnienia tętniczego i miażdżycy.

Zaktualizowane wytyczne z 2022 r. opowiadają się za kompleksowym, holistycznym podejściem do opieki nad pacjentem, w tym kontrolą wielu czynników ryzyka. Interwencje dotyczące stylu życia są kluczowym elementem zaleceń. Jednak najwięcej miejsca, ze względu na najnowsze wyniki badań, zalecenia poświęcają terapiom, które poprawiają wyniki sercowo-naczyniowe i nerkowe u pacjentów z cukrzycą i przewlekłą chorobą nerek. Konkretnie chodzi o inhibitory SGLT2 (flozyny), które są preferowaną terapią farmakologiczną pierwszego rzutu, niezależnie od innych leków stosowanych w celu kontroli glikemii. Do tego dochodzą dodatkowe leki chroniące serce i nerki, jak agoniści receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1) i niesteroidowi antagoniści receptora mineralokortykoidowego (ns-MRA) oraz interwencje mające na celu kontrolę czynników ryzyka rozwoju PChN i zdarzeń sercowo-naczyniowych. Do czynników tych należą: ciśnienie tętnicze krwi, glikemia, stężenie lipidów (cholesterol, triglicerydy).

Przyczyny nieskuteczności farmakoterapii

Nieskuteczność zleconej przez lekarza terapii może wynikać ze złej interpretacji wskazań, za małych lub zbyt dużych odstępów między kolejnymi dawkami czy stosowaniem dodatkowych preparatów bez recepty, zaburzających działanie przepisanych leków.

Często bardzo istotne dla skutecznego działania leku jest przyjmowanie go o właściwych, stałych porach – np. inhibitory pompy protonowej (pantoprazol) zwykle rano na czczo, co najmniej pół godziny przed pierwszym posiłkiem, a większość statyn raz dziennie w godzinach wieczornych.

Warto zaznaczyć, że dwa razy dziennie oznacza dokładnie co 12 godzin, a nie – wbrew mylnej opinii – dwa razy w ciągu dnia, bez uwzględnienia godzin nocnych, czyli np. o godzinie 7 i 15. Czasem może się okazać, że pacjent nieświadomie szkodzi sobie, stosując na własną rękę środki ograniczające działanie podstawowych leków lub działające przeciwnie do nich. Problemem w unormowaniu poziomu glukozy może być np. picie przez pacjenta słodkiego syropu powlekającego drogi oddechowe, który zakupił w celu złagodzenia kaszlu podczas infekcji.

Czy to początek stopy cukrzycowej?

Zespół stopy cukrzycowej dotyczy, wg różnych statystyk, 10–15% pacjentów. Pod tym pojęciem kryje się owrzodzenie stopy, które rozwija się na tle zmian naczyniowych, zespół stopy cukrzycowej dotyczy, wg rożnych statystyk, 10–15% pacjentów. Pod tym pojęciem kryje się owrzodzenie stopy, które rozwija się na tle zmian naczyniowych, neuropatycznych oraz biomechanicznych stopy.

Rozwojowi patologicznych zmian można przeciwdziałać. Najważniejsze, to bardzo dobre wyrównanie cukrzycy. Efekt tego postępowania obserwujemy u pacjentów z neuropatią i znaczną hiperglikemią, u których „poprawa cukrów” prowadzi po pewnym czasie do widocznej poprawy w zakresie objawów neuropatycznych. Istnieje też kilka praktycznych zasad, których przestrzeganie może uchronić pacjenta przed dalszymi powikłaniami. To proste zalecenia, od których wiele zależy.

Podstawowa i najprostsza reguła, to codzienne oglądanie stóp pod kątem ewentualnych zranień, otarć i uszkodzeń naskórka. Bardzo ważne jest przeciwdziałanie wysuszaniu skóry przez stosowanie odpowiednich kremów. Kolejnym zaleceniem jest dbanie o właściwą higienę stóp (mycie, dokładne wycieranie, natłuszczanie dobrym kremem). (…)

Obuwie powinno być wygodne, odpowiednio szerokie. Do butów powinno się dobrać specjalne wkładki, które odciążą punkty wzmożonego nacisku na podeszwie stop. Obszarem najbardziej narażonym na zmiany jest przodostopie i opuszki palców. Pod główkami kości śródstopia skóra szybko twardnieje, następnie powstają odciski, tzw. modzele, a potem może pojawić się owrzodzenie.

Odpowiednio dobrane buty, które mogą pacjenta uchronić przed tymi problemami, nie mogą stopy ugniatać, ani nie może się ona w nich o nic ocierać. Tęgość butów musi być większa od standardowego obuwia. Wykonuje się je z materiałów tekstylnych, które są elastyczne, miękkie, gładkie, oddychające. (…)

Jak zaoszczędzić na zdrowej żywności?

W okresie tak wysokich cen przydaje się umiejętność samodzielnego przygotowania żywności. Wypiek domowego chleba, przygotowanie past kanapkowych, np. własnego hummusu czy mięs na kanapki, a nawet zwyczajne ugotowanie domowej i smacznej zupy czy potrawki, pomagają zaoszczędzić sporo pieniędzy.

Na dobre dla budżetu wyjdzie też ograniczenie zakupów bardzo drogiego dziś mięsa na rzecz suchych nasion roślin strączkowych. Pod względem zawartości białka strączki dorównują mięsom, a nawet je przebijają. Białko roślinne pozyskane z nich lub z kasz, nasion, orzechów i pestek, wpływa na ograniczenie zachorowalności na nowotwory, cukrzycę, otyłość i nadciśnienie. Nie trzeba przechodzić na wegetarianizm. Mięso może znaleźć się w diecie 2–3 razy w tygodniu.

Wielką rolę odgrywa świeżość pozyskanego jedzenia z upraw własnych (np. z działki) i dbałość o kondycję gleby i zdrowie roślin (naturalne nawożenie i nie nadużywanie oprysków). Domowa uprawa jadalnych roślin jest możliwa również na mniejszą skalę i może się ograniczyć do obszaru tarasu, balkonu lub choćby okiennego parapetu. W doniczce warto posadzić cebulę na szczypiorek lub wysiać bazylię, hodować rzeżuchę czy wykiełkować rzodkiewkę w kiełkownicy.