Opis

Fragmenty artykułów w Diabetyk nr 12/2021

Opieka diabetologiczna w dobie COVID-19

Jak wiadomo rokowanie w przebiegu infekcji SARS-CoV-2 jest zdecydowanie mniej korzystne wśród ludzi w podeszłym wieku, a cukrzyca typu 2 dominuje właśnie u osób po 65. r.ż. Z polskich danych epidemiologicznych wynika, że co czwarta osoba po 75. r.ż. choruje na ten właśnie typ cukrzycy. Według opracowań Ministerstwa Zdrowia (luty 2021), obserwowane w kraju „zgony nadmiarowe” w okresie pandemii dotyczą w 94% pacjentów po 60. roku życia, a ponieważ chorobowość z powodu cukrzycy w tej grupie wiekowej sięga nawet 20%, to istotna część z nich dotyczy osób z cukrzycą. (…)

Wiadomo, że u osób ze złą kontrolą choroby i wahaniami poziomu cukru istnieje większe ryzyko rozwoju powikłań cukrzycowych. Obecność choroby serca lub innych powikłań może dodatkowo zwiększać ryzyko pacjenta, związane z rozwojem ciężkiej postaci COVID-19. Należy podkreślić, że w tej grupie pacjentów zagrożenie w razie wystąpienia infekcji jest dwutorowe – cukrzyca może pogarszać przebieg infekcji, a ponadto COVID-19 nasila zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Powoduje to problemy terapeutyczne, ponieważ pacjenci ci mogą wymagać zwiększenia dawek stosowanych leków, zmiany modelu farmakoterapii doustnej lub nawet czasowego wdrożenia insulinoterapii. Glikemie zwiększają się, a ich nieprawidłowe stężenie utrzymuje się jeszcze długo po wyzdrowieniu.

Zmiana paradygmatu leczenia cukrzycy

Wraz z publikacją badań takich, jak EMPA- REG OUTCOME, LEADER, DECLARE-TIMI, CANVAS, REWIND, SUSTAIN-6 i kilku innych, zostało dowiedzione, że niektóre nowe leki, cząsteczki z grupy flozyn oraz agonistów receptora GLP-1, redukują ryzyko sercowo-naczyniowe. Miarą tego było zmniejszenie – w różnym stopniu i różnym zakresie – śmiertelności sercowo-naczyniowej, zawałów mięśnia serca, udarów mózgu, liczby zaostrzeń oraz hospitalizacji z powodu niewydolności serca, a także częstość tzw. zdarzeń nerkowych, związanych z pogorszeniem ich funkcji. W wyniku publikacji tych badań, filozofia zaleceń diabetologicznych w cukrzycy typu 2 uległa gruntownej przebudowie. W centrum tej nowej filozofii znajduje się obecnie prewencja sercowo-naczyniowa. Wybór leków wprowadzanych po metforminie lub też wraz z nią dokonuje się w oparciu o charakterystykę kliniczną pacjenta, w szczególności ryzyko kardiologiczne i naczyniowe. Rekomendacje doprecyzowują, że u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek i skurczową niewydolnością serca, należy preferować wybór flozyn, a w przypadku przeciwwskazań do ich stosowania, powinno się stosować agonistów receptora GLP-1.

Świąteczne menu diabetyka

Święta to taki czas, w którym trudno przestrzegać zasad zdrowej diety. Ale też nie zdarzają się one często, więc zamiast walczyć z pokusami czy ulegać kulinarnym zachciankom bez umiaru, lepiej – i zdrowiej – codzienny sposób odżywiania pogodzić i połączyć z świątecznymi tradycjami.

Stężenie glukozy we krwi zaczyna wzrastać już po około 10 minutach od rozpoczęcia spożywania posiłku, ponieważ wówczas zaczynają się wchłaniać węglowodany. U osób bez cukrzycy maksymalna glikemia po spożyciu posiłku występuje w około 60. minucie od jego rozpoczęcia, zwykle nie przekraczając 140 mg/dl. Glikemia powraca do wartości sprzed posiłku po 2–3 godzinach, ale zakończenie wchłaniania węglowodanów następuje po 5–6 godzinach. Ważnym czynnikiem wpływającym na glikemię jest rodzaj spożywanych węglowodanów. Powinniśmy unikać pokarmów węglowodanowych o wysokim indeksie glikemicznym (IG), ponieważ powodują one zdecydowanie najszybszy wzrost glikemii, a jednocześnie najsłabiej wpływają na osiągnięcie uczucia sytości przez dłuższy czas. Wchłanianie węglowodanów zależy również od zawartości w posiłku białka i tłuszczu oraz błonnika (spowalniają dynamikę i stopień wzrostu glikemii).

Błędy w insulinoterapii przy cukrzycy typu 2

Podstawowym problemem pojawiającym się w kontekście insulinoterapii jest czas. Czas początku działania insuliny, czas szczytu jej działania i czas jej aktywności. Nie wiedząc, jak działa używany przez nas preparat insuliny, często nie przestrzegamy zasad jego stosowania. A są one różne, w zależności od tego, czy jest to insulina ludzka czy analog insuliny.

Insulinę ludzką krótkodziałającą lub mieszankę insuliny ludzkiej należy wstrzykiwać zwykle na ok. 30 minut przed spożyciem posiłku. Zalecenie to jest wynikiem jej właściwości chemicznych i szybkości wchłaniania. Po podaniu tego rodzaju insuliny w tkankę podskórną,  działanie jej rozpoczyna się po 30 minutach. To czas, w którym cząsteczka insuliny rozpada się do pojedynczych małych cząsteczek, posiadających zdolność obniżania poziomu glukozy we krwi. Tymczasem wielu pacjentów wykonuje zastrzyk tuż przed posiłkiem i od razu zaczyna jeść.

Na zdrowie i rozgrzanie

Niektóre przyprawy mają szczególną moc. Nie tylko nadają wyjątkowego aromatu i smaku potrawom i napojom, ale działają rozgrzewająco i pomagają w różnych dolegliwościach. Związek pór roku z naszym zdrowiem, sposobem odżywiania, stanem ducha i ciała jest oczywisty. W upalne dni pijemy miętę, by schłodzić organizm, zimą sięgamy po mikstury, które od środka nas rozgrzeją i poprawią samopoczucie. W okresie wzmożonych infekcji, spadku energii i obniżonego nastroju warto zaprzyjaźnić się z przyprawami/ roślinami, które nie tylko wzbogacają smak potraw, ale też działają immunomodulująco (wpływają na odporność organizmu) i prozdrowotnie. Takie właściwości mają m.in. imbir, cynamon, kardamon, chili – wypełniają ciało przyjemnym ciepłem, pozwalają się odprężyć i pozytywnie wpływają na zdrowie.