Opis

Fragmenty artykułów w Diabetyk nr 10/2024

Cukrzyca w sezonie infekcji

Czas od października do marca w naszej szerokości geograficznej nie jest łatwy pod względem zdrowotnym. Wzrasta ryzyko infekcji, przede wszystkim wirusowych. To ważny temat, ponieważ infekcje wiążą się z czasowym pogorszeniem kontroli glikemii.

„Hiperglikemiczne środowisko” ma negatywny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego. Jeśli zarazki przenikną powłoki zewnętrzne, np. błonę śluzową i zawarte tam naturalne elementy odpornościowe (typu lizozym), uruchamiana jest odpowiedź immunologiczna. Aktywują się komórki (limfocyty i makrofagi), które mają zdolność bezpośredniego unieczynnienia drobnoustrojów. Limfocyty produkują tzw. interleukiny, które regulują te procesy, głównie je stymulując. Gdy niebezpieczeństwo mija, układ ten, ulega wyciszeniu.

Liczne badania wykazały, że w cukrzycy szereg tych układów działa słabiej: jest niedobór pewnych składowych dopełniacza, limfocyty produkują mniej interleukin, zmniejsza się mobilizacja białych ciałek. Na dodatek mają one ograniczoną zdolność fagocytozy (pochłaniania ciał obcych). Przeciwciała ulegają glikacji (niszczeniu przez cukry głównych białek podporowych skóry, determinując starzenie), a procesy antyoksydacyjne ulegają zaburzeniu. Zmiany te oznaczają słabszą sprawność układu odpornościowego. Do tego dochodzą jeszcze zaburzenia unerwienia i ukrwienia, typowe dla wieloletniej cukrzycy.

Niektórzy badacze próbowali połączyć to z poziomem wyrównania cukrzycy i stwierdzili, że relatywna poprawa następuje przy wartości hemoglobiny glikowanej poniżej 8%.

Wespół w zespół – GLP-1 i CGM

Dane sugerują, że połączenie CGM i GLP-1 może prowadzić do większego obniżenia wartości HbA1c u osób z cukrzycą typu 2. Rzeczywiście, redukcja HbA1c wśród osób stosujących zarówno CGM, jak i GLP-1 była większa niż przy użyciu samego GLP-1. Badania te wskazują na duży potencjał łączenia technologii wykorzystywanych w cukrzycy z nowszymi lekami.

Dla wielu specjalistów w dziedzinie diabetologii odkrycia te prawdopodobnie nie są zbyt dużym zaskoczeniem. Wiadomo, że CGM ułatwia zmianę zachowań (zwłaszcza zmiany diety) poprzez śledzenie trendów w poziomach glukozy zależnych od różnych pokarmów i nawyków żywieniowych. Podobnie, uważa się, że GLP-1 wspiera zdrowe odżywianie, ponieważ ta grupa leków zwiększa uczucie sytości i zmniejsza łaknienie.

Obniżamy poziom triglicerydów

Stężenie triglicerydów jest parametrem, z którym łączy się ryzyko chorób serca, udaru mózgu, zapalenia trzustki i chorób wątroby. Jego wysoki poziom jest dość powszechny u osób z cukrzycą. Ze względu na dużą szkodliwość nadmiernych ilości triglicerydów należy dążyć do ich zmniejszenia, i są na to sposoby.

Wysokie stężenie triglicerydów może sprzyjać gromadzeniu się blaszki miażdżycowej w naczyniach krwionośnych, co zwiększa ryzyko stanu przedcukrzycowego, cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, takich jak choroba niedokrwienna serca, zawał serca i udar mózgu oraz choroba tętnic obwodowych. Stłuszczenie wątroby jest kolejną potencjalną konsekwencją wysokiego poziomu triglicerydów. Dzieje się tak, gdy nadmiar tłuszczu gromadzi się w wątrobie. Bardzo wysoki poziom triglicerydów może również zwiększać ryzyko zapalenia trzustki.

Jak leczyć cukrzycę u osób w podeszłym wieku?

Zaburzenia metabolizmu węglowodanów są charakterystyczną cechą starzenia się organizmu. Obliczono, że wartość glikemii w drugiej godzinie testu doustnego obciążenia glukozą wzrasta średnio o 5 mg/dl na dekadę życia. Rozwija się insulinooporność, czyli pogorszenie działania insuliny w tkankach obwodowych na skutek przyrostu tkanki tłuszczowej, braku aktywności fizycznej, zmniejszenia masy mięśniowej czy nieprawidłowych nawyków żywieniowych.

W starszym wieku dochodzi także do nasilenia zmian inwolucyjnych w komórkach beta trzustki i zaburzeń wydzielania insuliny. Zaobserwowano także większą skłonność do hipoglikemii, szczególnie ciężkiej, związanej z podawaniem insuliny lub leków nasilających jej wydzielanie. Wynika to ze słabszej odpowiedzi hormonów o działaniu przeciwstawnym jak glukagon, gorszą sprawnością w rozpoznawaniu objawów hipoglikemii i ogólnie gorszą sprawnością psychomotoryczną.

Zmiany dotyczą także innych narządów, m.in. nerek i wątroby, co wpływa na działanie stosowanych leków. Te przesłanki decydują o tym, że terapia osoby starszej musi być indywidualizowana, tzn. dopasowana do stanu chorego, chorób współistniejących, możliwości opieki ze strony najbliższych.

Wzmocnienie przez jedzenie

To prawda niezaprzeczalna, wsparta wieloma dowodami naukowymi, że „jesteśmy tym, co jemy”. Co za tym idzie, także nasz układ immunologiczny podlega wpływowi diety, którą stosujemy. To ważna informacja, ponieważ włączając do swojego codziennego menu produkty zawierające cenne substancje bioaktywne, które pobudzają odporność, możemy chronić i wzmacniać nasze zdrowie.

Od układu odpornościowego zależy zdolność organizmu do obrony przed zewnętrznymi czynnikami chorobotwórczymi: wirusami, bakteriami czy toksynami, ale także czynnikami wewnętrznymi, np. komórkami nowotworowymi. Jest on więc naszym wielkim sojusznikiem w walce z różnymi chorobami i warto wspomagać go właściwą dietą.

Przy dobrze zbilansowanej i zdrowej diecie nie powinniśmy mieć problemów z obniżoną odpornością. Są jednak sytuacje (np. przewlekły stres) i schorzenia (m.in. cukrzyca) powodujące osłabienie organizmu, wskutek których jesteśmy bardziej podatni na zakażenia wirusami, bakteriami i innymi patogenami. Wówczas warto zwiększyć udział w naszych posiłkach produktów, które zawierają określone substancje bioaktywne. Wspierają one układ immunologiczny w walce z intruzami wywołującymi infekcje.