OTYŁOŚĆ OTYŁOŚCI NIERÓWNA
Skoro już ustaliliśmy w wyniku prostych obliczeń, czy mamy prawidłową masę ciała, czy nie, osoby otyłe (lub z nadwagą) powinny w dalszej kolejności sprawdzić, jaki typ otyłości
u nich występuje. W celu określenia rozmieszczenia tkanki tłuszczowej należy zmierzyć obwód talii i bioder. Obwód talii (w centymetrach) mierzy się w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a górnym grzebieniem kości biodrowej. Natomiast najszerszy obwód bioder (cm) określa się na wysokości krętarza większego kości udowej. Następnie określa się stosunek obwodów talii do bioder, czyli wskaźnik WHR (z angielskiego waist to hip ratio).
- Otyłość aneroidalną, czyli brzuszną (typu „jabłko”) rozpoznajemy, gdy WHR jest ≥ 0,8 u kobiet lub 1,0 u mężczyzn.
- Otyłość gynoidalną, czyli pośladkowo-udową (typu „gruszka” ), rozpoznajemy, gdy WHR jest niż ≤ 0,8 u kobiet lub 1,0 u mężczyzn
Różnice częstości występowania powyższych typów otyłości, w zależności od płci, wynikają z różnego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej uwarunkowanego czynnikami hormonalnymi i genetycznymi. U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej staje się podobne, jak w grupie mężczyzn, w związku z ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki.
Liczne przeprowadzone badania potwierdziły odmienność metaboliczną tkanki tłuszczowej o umiejscowieniu brzusznym (trzewnym) od tej zgromadzonej w obrębie ud i pośladków. Wykazano, że tkanka tłuszczowa w obrębie brzucha odgrywa istotną rolę w rozwoju hiperinsulinemii i zwiększonej oporności tkanek na insulinę, prowadzącej często do upośledzonej tolerancji glukozy. Jest to zjawisko, które bezpośrednio uczestniczy w rozwoju zmian miażdżycowych i cukrzycy typu 2. Komórki tkanki tłuszczowej (adipocyty) w obrębie brzucha charakteryzują się znaczną aktywnością lipolityczną, co prowadzi do nadmiaru wolnych kwasów tłuszczowych w wątrobie i krwi krążenia wrotnego. Ponadto gromadzenie tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej powoduje zwiększone stężenie triglicerydów w surowicy krwi (frakcji VLDL), zmniejszone stężenie cholesterolu we frakcji HDL, występowanie małych, gęstych LDL charakteryzujących się dużą aterogennością (miażdżycorodne). Tkanka tłuszczowa wewnątrz jamy brzusznej zwiększa ryzyko tworzenia zakrzepu, gdyż sprzyja wzrostowi czynników prozakrzepowych. Otyłość brzuszna jest także jednym z uznanych czynników ryzyka zespołu metabolicznego, którego częstość występowania systematycznie wzrosła w społeczeństwach krajów rozwiniętych.
Jak widać, nie bez znaczenia jest to, gdzie umiejscawia się tkanka tłuszczowa u danej osoby, czy jest to otyłość brzuszna (synonimami jest otyłość wisceralna, androidalna, typu męskiego), czy też otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna), typu kobiecego.
KORZYŚCI Z UTRATY MASY CIAŁA
Lista potencjalnych korzyści wynikających z utraty nadmiernych kilogramów jest długa – co najmniej proporcjonalna do listy chorób wynikających z otyłości. Główne z nich to:
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- obniżenie stężenia glukozy we krwi oraz wzrost wrażliwości na insulinę,
- obniżenie stężenia cholesterolu (obniżeniu ulega stężenie cholesterolu całkowitego oraz frakcja LDL, natomiast korzystnie wzrasta frakcja HDL),
- możliwość zmniejszenia dawek leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy,
- zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby wieńcowej,
- lepsze samopoczucie i zwiększenie długości życia.
Należy także dobitnie podkreślić inne korzyści – te pozostające raczej w sferze emocjonalno-psychicznej:
- lepsze samopoczucie,
- więcej energii życiowej,
- wzrost samooceny i wiary w siebie,
- większa chęć do utrzymywania kontaktów towarzyskich,
- zadowolenie, duma,
- poczucie większej atrakcyjności.
Jednak nawet niewielkie zmniejszenie masy ciała wymaga ogromnego wysiłku, ale wysiłku, który mimo wszystko procentuje. Wierzę, że Czytelnicy – skoro już postanowią zadbać o swoje zdrowie i szczupłą sylwetkę – w tym postanowieniu wytrwają.
mgr inż. Katarzyna Kowalcze
specjalista ds. żywienia i dietetyki