Tłuszcz jest najbardziej kalorycznym składnikiem diety. Dlatego w diecie osoby z cukrzycą i z nadwagą, której lekarz zalecił schudnięcie, szczególnego znaczenia nabiera zmniejszenie spożycia wszelkiego tłuszczu i tłustych produktów. Ograniczając tłuszcz, najłatwiej bowiem zmniejszyć kaloryczność diety.
Najlepiej, aby lekarz lub dietetyczka indywidualnie określili dla każdego pacjenta ilość tłuszczu, która może być zawarta w codziennej diecie. Nie oznacza to jednak, że trzeba z niego całkowicie zrezygnować. Ważne jest, aby tę małą ilość tłuszczu, która znajduje się w diecie odchudzającej, stanowiły zdrowe tłuszcze o najwyższej wartości odżywczej.
W diecie osoby z cukrzycą najlepiej stosować oleje roślinne (najlepiej rzepakowy) lub oliwę z oliwek oraz margaryny miękkie. Pieczywa nie powinno się smarować, ale jeśli ktoś tak lubi, najlepiej niech używa margaryn miękkich, czyli takich, które są pakowane w kubeczki i łatwo się rozsmarowują po wyjęciu z lodówki. Margaryny twarde, które po wyjęciu z lodówki trudno się rozsmarowują, zawierają więcej nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) niż margaryny miękkie. Ponadto zawierają izomery trans, niekorzystnie wpływające na stan zdrowia.
Nasycone kwasy tłuszczowe (NKT) i izomery trans są składnikami diety, które w największym stopniu zwiększają stężenie cholesterolu we krwi i tym samym zwiększają ryzyko rozwoju miażdżycy. Diabetycy są zagrożeni miażdżycą 3–4 razy bardziej niż osoby bez cukrzycy, dlatego powinni ograniczyć w swojej diecie spożywanie produktów zawierających izomery trans do jak najmniejszej ilości, zaś nasyconych kwasów tłuszczowych do poniżej 7% kaloryczności diety.
Dlaczego zaleca się ograniczenie spożycia izomerów trans?
- izomery trans powodują jeszcze większy wzrost stężenia cholesterolu LDL niż nasycone kwasy tłuszczowe,
- izomery trans powodują zmniejszenie stężenia cholesterolu HDL.
Co oznacza w praktyce zmniejszenie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) < 7% kaloryczności diety?
- w diecie 1000 kcal nie powinno być więcej niż 9 g NKT,
- w diecie 1500 kcal nie powinno być więcej niż 12 g NKT,
- w diecie 2000 kcal nie powinno być więcej niż 15 g NKT.
Lekarze zalecają dokonywać takiego wyboru produktów spożywczych, aby nie przekraczać w diecie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych powyższej wskazanej zawartości. Najbardziej popularną dietą odchudzającą dla osób z cukrzycą jest dieta o wartości kalorycznej 1500 kcal, a więc nie powinna ona zawierać więcej niż 12 g NKT.
Dlatego smarując pieczywo, należy wybierać takie margaryny, które zawierają najmniejsze ilości nasyconych kwasów tłuszczowych.
Margaryna czy masło?*
Wybieranie margaryny miękkiej zamiast masła pozwala zmniejszyć w diecie zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych.
- 1 łyżeczka (5 g) masła zawiera 2,5 g NKT,
- 1 łyżka (15 g) masła zawiera 7,5 g NKT,
- 5 łyżeczek (25 g) masła zawiera 12,5 g NKT,
- 1 łyżeczka (5 g) margaryny miękkiej zawiera 0,6 g NKT,
- 1 łyżka (15 g) margaryny miękkiej zawiera 1,8 g NKT,
- 5 łyżeczek (25 g) margaryny miękkiej zawiera 3 g NKT,
* Obliczenia na podstawie: Kunachowicz H. i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2005.
mgr Aleksandra Cichocka
Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie
