Im wyższy ładunek glikemiczny danego produktu, tym większy po jego spożyciu wzrost stężenia glukozy. Przydatność wiedzy o ładunku glikemicznym produktów w planowaniu diety opiera się na założeniu, że te o wysokim IG spożywane w małych ilościach dają taki sam efekt w wyrzucie insuliny, jak te o niskim IG spożywane w dużych ilościach.
Choć jest coraz więcej dowodów na to, że dieta o niskim IG/ŁG korzystnie wpływa na wskaźniki lipidowe, glikemię, insulinemię oraz może odgrywać istotną rolę w walce z otyłością, to towarzystwa diabetologiczne poszczególnych państw dotychczas nie wypracowały wspólnego stanowiska w tej sprawie.
MYLĄCY TERMIN „DIETA CUKRZYCOWA”
Osoby chore na cukrzycę często słyszą od lekarza prowadzącego: „Proszę stosować dietę cukrzycową”. To lakoniczne stwierdzenie odwołuje się do rozległej wiedzy dotyczącej zasad zdrowego odżywiania. Sposób żywienia diabetyków odpowiada bowiem wszystkim zasadom racjonalnej zdrowej diety. Nie ma czegoś takiego jak specjalna dieta cukrzycowa – to po prostu dieta zdrowego człowieka (pod warunkiem, że odżywia się on zdrowo!). Wielu diabetyków za taką dietę uważa wyrzeczenie się picia słodkiej herbaty czy odejście od nawyku jedzenia tłustego czy smażonego mięsa. Jednak jest to zbyt wąskie ujęcie problemu zdrowej diety, choć niewątpliwie połączone z pewnym poświęceniem i krokiem „w dobrą stronę”.
Dieta powinna być jednym ze sposobów wyrównania metabolicznego cukrzycy, tzn. normalizacji stężeń glukozy we krwi i wartości ciśnienia tętniczego, uzyskanie pożądanych i rekomendowanych przez towarzystwa diabetologiczne wartości stężeń lipidów w surowicy, a także uzyskania i utrzymania należnej masy ciała.
Na przestrzeni lat zasady żywienia osób z cukrzycą ulegały licznym zmianom, aż po ostateczne i obecnie obowiązujące ustalenie, że ich sposób odżywiania się nie powinien odbiegać od żywienia osób zdrowych.
Z moich własnych doświadczeń wynika, że niezależnie od typu cukrzycy należy prowadzić ciągłą edukację i reedukację pacjentów oraz ich rodzin z zakresu dietoterapii w cukrzycy, gdyż tylko regularna i systematyczna edukacja dietetyczna przynosi oczekiwane i wymierne korzyści zdrowotne.
DIETA DLA WSZYSTKICH
Zmiany dotyczące sposobu żywienia nie dotyczą wyłącznie diabetyków. Wszyscy powinni mieć na względzie zależność stanu zdrowia od rodzaju i ilości spożywanego jedzenia. Zwyczajowy sposób odżywiania się ulegał licznym zmianom i modyfikacjom. Żywność stała się relatywnie tańsza i łatwiej dostępna. Ponadto ostatnie stulecie wraz z rozwojem technologicznym przyniosło także szeroki asortyment produktów wysoko przetworzonych i zawierających cukier rafinowany. Dlatego warto wykazać się uważnością przy wyborze artykułów do spożycia.
W większości społeczeństw, także w naszym kraju, dominuje dieta o bardzo wysokim indeksie glikemicznym. Tymczasem dla zachowania zdrowia oraz poprawy wyrównania metabolicznego wskazane byłoby stosowanie diety o niskim IG. Dietę tę można najkrócej określić i sprecyzować jako stosującą węglowodany pochodzące z produktów o niskim indeksie glikemicznym, m.in. z nasion roślin strączkowych, surowych warzyw, niektórych owoców, makaronów z mąki razowej, grubych kasz, brązowego ryżu i pieczywa pełnoziarnistego.
JAK ZINDEKSOWAĆ DIETĘ?
Dobrze zbilansowaną dietę dla osoby z cukrzycą można oprzeć właśnie na indeksie glikemicznym. Należy jednak pamiętać, że uwzględnienie w planowaniu diety wyłącznie wartości IG produktu nie gwarantuje dobrego wyrównania metabolicznego w cukrzycy.
Dla przypomnienia – indeks glikemiczny (glicemic index, GI) to klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na stężenie glukozy we krwi w dwie godziny po spożyciu 50 g węglowodanów przyswajalnych (glikemia poposiłkowa) zawartych w danym produkcie. Dotyczy on tylko węglowodanów, ponieważ tłuszcze i białka nie powodują wysokiego i szybkiego wzrostu glikemii. Im wyższa wartość IG danego produktu, tym wyższy poziom glukozy we krwi po jego spożyciu.
W diecie diabetyków ustalanej na podstawie IG należy zwrócić uwagę na skład posiłku, ponieważ tylko posiłki o niskim IG nie powodują zjawiska hiperglikemii oraz hiperinsulinemii.
Przykładowy sposób obliczania indeksu glikemicznego w diecie przedstawiono w tabeli 1.
Do wykonania obliczeń musimy znać skład posiłku, a także zawartość węglowodanów w danym produkcie oraz wartości liczbowe indeksu glikemicznego danego produktu.
