W grudniowym numerze Diabetyka
POCZYTALNIA
4 Pamięć i koncentracja
Zalecenia dietetyczne
Liczba kroków ma znaczenie
5 Wytyczne dotyczące sportu przy cukrzycy typu 1
Zanieczyszczenie powietrza a przebieg COVID-19
6 Flora bakteryjna a zdrowie
Sok z czerwonych buraków obniża ciśnienie krwi
Palenie papierosów a migotanie przedsionków
DIABETYK POLECA
7 Co warto wiedzieć przed włączeniem insuliny?
ROZWAŻANIA O CUKRZYCY
10 ABC neuropatii (cz. 6) Neuropatia autonomiczna przewodu pokarmowego
12 Różne infekcje a cukrzyca
16 ABC wczesnej cukrzycy (cz. 6) Terapia w stanie przedcukrzycowym – farmakologia
POD LUPĄ
18 Zdrowotne właściwości przypraw
20 Cholesterol nie-HDL
22 Sposoby na odchudzanie (cz. 4)
ABC INSULINOTERAPII
24 Kontrola cukrzycy w święta
ZDROWO ŻYWIENIOWO
28 Pierogi na wigilijnym stole
30 Post – dietetyczny hit czy kit?
33 Przepisy kulinarne
BLIŻEJ NATURY
36 Niezłe ziółko… Rokitnik zwyczajny
WARTO WIEDZIEĆ
38 Choroba hemoroidalna
ZADBAJ O SIEBIE
40 Panuj nad stresem i chroń zdrowie
DIABETYK POLECA
Co warto wiedzieć przed włączeniem insuliny?
Insulina ma różne działania metaboliczne: zwiększa magazyny glikogenu w wątrobie (zapasy glukozy) i zmniejsza produkcję i uwalnianie glukozy z wątroby. Jej obszar działania nie ogranicza się tylko do glukozy, reguluje ona również pewne przemiany tłuszczów, białek oraz procesy wzrostu i różnicowania komórek. Wydaje się, że insulina to idealna terapia, ma jednak swoje wady. Po pierwsze w warunkach fizjologicznych trafia wprost do krążenia wątrobowego, gdzie dokonuje się jej najważniejsze działanie. Natomiast w terapii podajemy insulinę do tkanki podskórnej, czyli do krążenia ogólnego. Po drugie, w warunkach prawidłowych (niezaburzonej pracy trzustki) wydzielanie insuliny jest bardzo precyzyjnie regulowane w zależności od zmian stężenia glukozy we krwi. Tak doskonałej precyzji nie udaje się uzyskać w sytuacji dostarczania insuliny w zastrzykach. Bez względu na to, pozostaje ona na szczycie drabiny terapeutycznej. Warto więc uznać jej naturalne walory i skuteczność, i nie odwlekać jej wprowadzenia, jeśli – zgodnie z kanonem leczenia – istnieje konieczność jej zastosowania.
ROZWAŻANIA O CUKRZYCY
Różne infekcje a cukrzyca
Pacjent z cukrzycą i towarzyszącym poważnym zakażeniem, narażony jest na istotne pogorszenie wyrównania cukrzycy. Podczas infekcji, zwłaszcza z gorączką, dochodzi do stymulacji wydzielania hormonów powodujących wzrost poziomu glukozy (kortyzol, glukagon), a hiperglikemia osłabia odporność. I mamy mechanizm błędnego koła. Potrzeba zatem dostosowania dawek insuliny. Przy gorączce powyżej 39°C należy zwiększyć dawkę insuliny czasem nawet o 20%. Orientacyjnie. W praktyce wykonujemy oznaczenia glikemii przed posiłkami i dostosowujemy dawkę insuliny.
Przy hiperglikemii rzędu 180 mg/dl zwiększamy dawki insuliny o 1 jednostkę (w zakresie 0,5–2 j.).
W kolejnych krokach korygujemy dawki do uzyskania prawidłowych wartości glikemii.
Osoby z cukrzycą typu 2, leczone mieszanką insulin mogą mieć trudność w dostosowaniu dawki. W tym przypadku pomocne może być dodatkowe dostrzyknięcie insuliny ludzkiej krótkodziałającej lub szybkodziałającego analogu.
POD LUPĄ
Cholesterol nie-HDL
Dokładne oznaczenie stężenia poszczególnych frakcji cholesterolu, a zwłaszcza frakcji LDL jest ważne z tego względu, że w zależności od ich wartości pacjenci są kwalifikowani do rożnych grup ryzyka i stosowane jest zróżnicowane postępowanie terapeutyczne. W związku z tym, naukowcy zaproponowali dodatkowy parametr, który określany jest mianem „cholesterol nie-HDL”. Wyliczany jest on na podstawie oznaczeń cholesterolu całkowitego i HDL-cholesterolu, obejmuje frakcje VLDL, IDL i LDL cholesterolu, a także stężenie lipoproteiny a-Lp(a).
Strategia uwzględniająca dążenie do określonego stężenia cholesterolu nie-HDL jest szerszym spojrzeniem na zagadnienie czynników ryzyka, obejmuje pacjentów z podwyższonym poziomem triglicerydów. Oznaczenie stężenia lipidów we krwi powinno być wykonane w momencie rozpoznania cukrzycy, a następnie w zależności od okoliczności klinicznych.
ABC INSULINOTERAPII
Kontrola cukrzycy w święta
Jeśli doświadczamy objawów hiperglikemii, powinniśmy skontrolować glikemię na glukometrze. Gdy wynosi powyżej 140 mg/dl, należy podjąć odpowiednie działania, aby stan hiperglikemii się nie pogłębiał. Po pierwsze – trzeba sobie przypomnieć, która z podanych wcześniej insulin w tej chwili działa w organizmie, a także ile czasu upłynęło od podania ostatniej dawki insuliny? Liczy się również wielkość dawki. Duże znaczenie ma bowiem rodzaj stosowanej insuliny, ponieważ każda ma charakterystyczną dla niej specyfikę działania. Przydatne więc będą tutaj informacje o początku działania insuliny, szczycie jej aktywności i całkowitym czasie działania. Po drugie – monitorujemy poziom glukozy we krwi. Mierzymy ją w odstępach czasowych, nie częściej niż co godzinę. Dopiero, jeśli tendencja jest wzrostowa, zaleca się podanie dawki korekcyjnej (najczęściej analogu szybkodziałającego).
ZDROWO ŻYWIENIOWO
Pierogi na wigilijnym stole
Od wieków alternatywą dla pszennego ciasta na pierogi jest ciasto gryczane, które przygotowuje się w bardzo specyficzny sposób. Najczęściej mieszanki mąki gryczanej i skrobi ziemniaczanej, które miesza się dokładnie z solą, wrzątkiem i olejem, i lekko przestudzone wałkuje na ciepło. Można do niego dodać dowolny farsz wytrawny lub słodki, jak do zwykłych, pszennych pierogów. Dla osób nietolerujących glutenu lub chorych na celiakię to jedyna opcja, jeśli chcą zjeść pierogi w Wigilię.
Ale mąka gryczana ma też inne zalety, zawiera więcej białka, tłuszczu, błonnika, mniej węglowodanów i ma znacznie niższy indeks glikemiczny (40). Oprócz mąki gryczanej, do ciasta pierogowego można użyć też ryżowej lub mały dodatek każdej innej mąki, np. orzechowej. Aby obniżyć nieco IG warto do ciasta dosypać łyżeczkę otrąb, a przy wyrobie słodkich pierożków, trochę cynamonu lub przypraw, np. czarnuszki lub zmielonej kozieradki.