W kwietniowym numerze Diabetyka
FELIETON
4 Mimo pandemii działamy
POCZYTALNIA
6 Odbudowa flory jelit i wzmocnienie
Matematycy o zwalczaniu nowych odmian COVID-19
Lamy wytwarzają przeciwciała przeciwko SARS-CoV-2
7 Nowe mutacje koronawirusa
Częstość kwasicy cukrzycowej w dobie pandemii
DIABETYK POLECA
8 Starzenie się a cukrzyca
ROZWAŻANIA O CUKRZYCY
12 ABC neuropatii (cz. 7)
– Neuropatia układu moczowo-płciowego
14 Mała czarna a cukrzyca
POD LUPĄ
16 Fenomen witamin D3 i K2-MK 7
20 Raport o stanie zdrowia Polaków
22 Co szkodzi lekom?
ABC INSULINOTERAPII
24 Pokonać opór przed insulinoterapią
LEKARZ ODPOWIADA
26 Co oznacza dobre wyrównanie?
ZDROWO ŻYWIENIOWO
28 Zmiany na talerzu
32 Przemiany tłuszczów
35 Przepisy kulinarne
ZADBAJ O SIEBIE
37 Uciskanie, masowanie
BLIŻEJ NATURY
40 Niezłe ziółko… Brzoza brodawkowata
WARTO WIEDZIEĆ
42 Indeks glikemiczny
DIABETYK POLECA
Starzenie się a cukrzyca
Starzenie się jest naturalną koleją rzeczy. Wraz z wiekiem przybywa nam chorób, stajemy się słabsi fizycznie, zmienia się przebieg procesów zachodzących w organizmie. Nic na to nie poradzimy. Możemy jednak podejść do sprawy konstruktywnie. A mianowicie, obserwować swój organizm, aby szybko wyłapywać pojawiające się nieprawidłowości (np. wysokie ciśnienie mimo stosowania leków hipotensyjnych, częste hipo- lub hiperglikemie itd.) i na bieżąco korygować terapię z lekarzem. Warto też pamiętać, że nigdy nie jest za późno na zmianę diety na zdrowszą i codzienne spacery, które łącznie stosowane mają duży potencjał terapeutyczny.
Lekarz geriatra (specjalista od leczenia osób starszych), do którego chodziłem na wizyty z moimi rodzicami, powiedział mi kiedyś, że to, co łączy ludzi, którzy dobrze się starzeją (i bez większych kłopotów zdrowotnych), mimo wielu istniejących schorzeń, to umiarkowanie w jedzeniu, stosowanie aktywności fizycznej i przede wszystkim pozytywne nastawienie.
ROZWAŻANIA O CUKRZYCY
Mała czarna a cukrzyca
Kawa jest napojem, który zawiera ponad 1000 różnych bioaktywnych związków. Stąd charakteryzuje się wielokierunkowym działaniem. Obok wody oraz herbaty, jest najczęściej spożywanym napojem na świecie.
Autorzy niedawno przeprowadzonych badań przestrzegają przed kawą pitą na czczo. Według nich, rozpoczęcie dnia od małej czarnej może mieć negatywny wpływ na metabolizm glukozy. Zatem, dzień najlepiej zacząć od śniadania, a nie od filiżanki kawy.
Czy kawa i zawarta w niej kofeina są złotym środkiem, który zmniejsza ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2? Analiza prawie 30. badań wskazuje – co z pewnością może być interesujące – że ryzyko choroby jest mniejsze, kiedy korzystamy z kawy zarówno z kofeiną, jak i z kawy bezkofeinowej. Widać zatem, że pozytywnego wpływu kawy na organizm nie można wytłumaczyć tylko działaniem kofeiny, ale również innym jej składnikom. Uważa się, że korzystne działanie kawy jest związane z kwasem chlorogenowym należącym do grupy polifenoli, które działają przeciwzapalnie i mogą poprawić wrażliwość na insulinę.
POD LUPĄ
Fenomen witamin D3 i K2-MK 7
Witaminy D i K biorą udział w regulacji gospodarki węglowodanowej w organizmie, co jest ważną informacją dla pacjentów z cukrzycą oraz zmagających się z insulinoopornością. Witamina D bezpośrednio zwiększa uwalnianie przez komórki tłuszczowe adiponektyny, która poprawia insulinowrażliwość oraz stymuluje komórki beta trzustki do uwalniania insuliny. Natomiast witamina K pośrednio nasila wytwarzanie insuliny poprzez produkcję białka osteokalcyny.
Poza szeroko poznaną funkcją w procesach wzmacniania kości, witamina D pełni niemałą rolę we wspieraniu układu immunologicznego w walce z infekcjami, ograniczając wytwarzanie białek zaogniających stany zapalne – cytokin prozapalnych (interleukina 1, TNFα). Jednocześnie zwiększa stężenie białek tłumiących te procesy (interleukina 4, 10 i 5). Witamina D wspomaga organizm w zwalczaniu drobnoustrojów poprzez aktywację komórek żernych, trawiących chorobotwórcze patogeny, a towarzysząca jej witamina K hamuje degranulację (gwałtowne uwolnienie zawartości) komórek tucznych w przebiegu uczulenia.
LEKARZ ODPOWIADA
Co oznacza dobre wyrównanie?
Celem terapii jest nie tylko właściwa glikemia lub parametry z nią związane. Insulina wpływa na wiele przemian, a więc jej brak rzutuje też na przemiany tłuszczów, białek i inne procesy. Miarą wyrównania w szerszym znaczeniu powinna być widoczna poprawa w zakresie innych parametrów, ważnych w przypadku cukrzycy. Przykładowo, oczekujemy redukcji masy ciała, poprawy wartości lipidogramu, czyli cholesterolu i triglicerydów. Doprowadzenie do normalizacji tych parametrów powinno przekładać się na poprawę stanu metabolizmu i w konsekwencji prowadzić do redukcji ryzyka powikłań cukrzycy. Warto dostrzec to szersze znaczenie wyrównania, ponieważ terapia cukrzycy nie może ograniczać się tylko do „walki” z wysokim stężeniem glukozy. Musimy mieć szerszy horyzont. Wyobraźmy sobie, że jeden pacjent ma akceptowalne stężenie glukozy i HbA1c, ale ma ciężkie hipoglikemie. Drugi ma otyłość i przyjmuje ponad 100 jednostek insuliny. A trzeci ma wysoki cholesterol i triglicerydy. To są przykłady niewyrównania w szerszym pojęciu.
W praktyce ważne jest to, że wszystkie te zaburzenia prowadzą do zagrożeń i powikłań u pacjenta z cukrzycą.
ZDROWO ŻYWIENIOWO
Zmiany na talerzu
Jesienią 2020 r., podczas V Narodowego Kongresu Żywieniowego, zostały zaprezentowane nowe zalecenia żywieniowe, które przygotowano w ramach zadań realizowanych w Narodowym Programie Zdrowia. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH opracował nowe „Zalecenia zdrowego żywienia”.
Zgodnie z nimi, połowę talerza w diecie Polaków powinny stanowić warzywa i owoce, ponieważ liczne badania wykazały, że duże ich spożycie znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, udary mózgu, zawały serca), nowotwory, ale także na otyłość i cukrzycę typu 2. Minimum to 400 g warzyw i owoców dziennie, ale im więcej, tym lepiej, z zachowaniem proporcji: więcej warzyw niż owoców. Jest to szczególnie ważne dla diabetyków, z uwagi na wysoką zawartość fruktozy w owocach. Ma to znaczenie nie tylko dla glikemii, ale także dla stężenia triglicerydów i dobrej kondycji wątroby. Okazuje się bowiem, że nadmierne spożycie cukrów prostych, w tym fruktozy, prowadzi do stłuszczenia wątroby, a to jeden z czynników powodujących wyższe glikemie.