Cukrzyca jest chorobą, która zazwyczaj sprawia trudności terapeutyczne ze względu na zbyt wysokie stężenia glukozy we krwi, czyli hiperglikemie, zwłaszcza poposiłkowe. Ale w jej przebiegu często dochodzi także do sytuacji odwrotnej – hipoglikemii, czyli takiego stanu, gdy poziom glukozy we krwi jest niższy niż 55 mg/dl (3,1 mmol/l).
OBJAWY ZBYT NISKIEGO STĘŻENIA GLUKOZY WE KRWI (HIPOGLIKEMII)
LEKKIE NIEDOCUKRZENIE zazwyczaj manifestuje się następującymi objawami:
- drżenie rąk,
- ból głowy,
- zlewne poty,
- zaburzenia koncentracji,
- zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- senność,
- napady „wilczego głodu”,
- bladość skóry.
CIĘŻKIE NIEDOCUKRZENIE jest stanem, w którym z powodu niskiego stężenia glukozy we krwi może dojść do utraty przytomności.
PRZYCZYNY HIPOGLIKEMII
- Błędy dietetyczne, np. ominięcie posiłku lub zbyt mały posiłek (za mała ilość węglowodanów w posiłku).
- Zbyt długie przerwy między posiłkami.
- Niedostosowana dawka insuliny lub leku hipoglikemizującego do aktualnego stężenia glukozy i wielkości posiłku.
- Zmiana pory podania leku obniżającego stężenie glukozy w stosunku do pory posiłku.
- Niewłaściwa, nieprawidłowa zmiana dawek leków doustnych lub insuliny w sytuacjach, gdy zmniejszona została porcja posiłku lub ilość węglowodanów w posiłku.
- Zbyt długa przerwa między podaniem insuliny a spożytym posiłkiem.
- Nieprawidłowe miejsce iniekcji insuliny (dotyczy np. przerostów tkanki podskórnej).
- Rozgrzanie miejsca wstrzyknięcia insuliny, np. ciepła kąpiel, kąpiel słoneczna.
- Biegunka.
- Wymioty.
- Spożycie alkoholu.
- Zbyt duży wysiłek fizyczny – zwiększone spalanie glukozy przez pracujące mięśnie.
- Nieadekwatna, zbyt mała porcja posiłku w stosunku do wysiłku fizycznego.
- Podanie insuliny w okolicę pracującego intensywnie mięśnia (np. jazda na rowerze, gdy insulinę podano wcześniej w udo).
- Szybka utrata masy ciała w krótkim czasie, bez kontroli i nadzoru dietetyka, a co za tym idzie, gwałtowna zmiana zapotrzebowania na leki doustne i/lub insulinę.
POSTĘPOWANIE W NIEDOCUKRZENIU
1. Jeżeli to możliwe – oznacz sobie stężenie glukozy we krwi.
2. W przypadku hipoglikemii zaleca się spożycie glukozy w dowolnej postaci (np. w tabletach, żelu ) w ilości około 10–20 gramów.
1 saszetka glukozy w płynie to równowartość 1 wymiennika węglowodanowego, czyli porcja, która dostarcza 10 g węglowodanów przyswajalnych i podniesie stężenie glukozy o ok. 30–50 mg/dl.
3. Poziom glukozy we krwi bardzo szybko i skutecznie podniesie wypicie słodkiego płynu, np.:
- soku owocowego – 1/2 szklanki to 1 WW,
- napoju typu cola – 1/2 szklanki to 1 WW,
- słodkiej herbaty, np. z miodem – 1 łyżeczka miodu (15 g) to 1 WW.
Kolejnym krokiem po hipoglikemii, gdy już sytuacja jest nieco opanowana po wypiciu słodkiego napoju, jest spożycie posiłku. W dalszej części przedstawiamy kilka propozycji na przekąski o różnej zawartości wymienników węglowodanowych.
NIE PRZESADŹ Z ILOŚCIĄ WĘGLOWODANÓW
Błędem jest spożywanie dużej ilości słodyczy w trakcie hipoglikemii, np. kilku cukierków czy batoników czekoladowych. Nadmierne ich pochłanianie w obawie przed niedocukrzeniem może prowadzić do sytuacji, w której poziom glukozy wzrośnie do wartości znacznie przekraczających wartość prawidłową (dojdzie do przecukrzenia). Dlatego warto wiedzieć, że:
- 1 krówka to 1 WW,
- 1 batonik, np. Snikers czy Pawełek (waga ok. 50 g) to 3 WW,
- 1 drożdżówka (waga ok. 100 g) to aż 5 WW,
- 3 krakersy to 1 WW,
- 9 orzeszków w czekoladzie M&M’s to 1 WW,
- 1 pączek to 5 WW,
- 10 sztuk paluszków to 1 WW,
- 1,5 pierniczka alpejskiego to 1 WW.
