1. Home
  2. »
  3. Powikłania
  4. »
  5. Jaskra a cukrzyca

Jaskra a cukrzyca

Dlaczego jaskra często występuje w cukrzycy?
Na przedstawione wyżej procesy naczyniowe, sprowadzające się do ciągłego niedotlenienia siatkówki i nerwu wzrokowego, tkanki reagują jak na brak efektywnego działania naczyń. Trzeba tu podkreślić, że przekształcenie bodźca świetlnego w impuls elektryczny, który „doprowadzi obraz” do mózgu, jest niezwykle energochłonny. Dlatego zarówno siatkówka, jak i nerw wzrokowy muszą być stale zaopatrywane w tlen i substancje odżywcze, w przeciwnym wypadku proces widzenia zaczyna szwankować. Zaburzenie przemian chemicznych w tych strukturach – spowodowane złą pracą układu naczyniowego – prowokuje organizm do działania.

Włącza się swego rodzaju mechanizm obronny mający na celu budowę nowych, bardziej efektywnych naczyń. Niestety takie nowo utworzone naczynia są jednak naczyniami patologicznymi, które nie tylko nie wypełniają swoich funkcji prawidłowo, ale jeszcze ich pętle niszczą strukturę tkanki, w jakiej się rozrastają – w tym wypadku siatkówki i tęczówki oka. Dodatkowo dochodzi z nich do jeszcze większych krwawień. Tak więc włączenie „mechanizmu obronnego” zdecydowanie pogarsza sytuację.
Głębokie niedotlenienie obwodowych części siatkówki prowadzi do ciężkiej patologii naczyniowej również w przednim odcinku oka, a dokładnie w tęczówce i w strukturze zwanej kątem przesącza. Ma on ogromne znaczenie w powstawaniu zmian jaskrowych – w warunkach prawidłowych kąt musi być otwarty, aby umożliwić swobodny przepływ tzw. cieczy wodnistej. W przedstawionym procesie cukrzycowego rozplemu naczyniowego, nowo utworzone pętle naczyniowe w tęczówce – wraz z rozrastającym się dla nich „rusztowaniem” z tkanki włóknistej – mogą skutecznie taki kąt zamknąć. Dochodzi wówczas do ciężkich i często nieodwracalnych następstw jednego z rodzajów jaskry – jaskry neowaskularnej.

Jakie są możliwości leczenia jaskry w przebiegu cukrzycy?
Ponieważ badania naukowe prowadzone w ostatnim dziesięcioleciu potwierdzają wcześniejsze poglądy, że zmiany jaskrowe postępują znacznie szybciej u osób, u których istnieje dodatkowy czynnik ryzyka w postaci uszkodzenia naczyniowego (tak dzieje się w przypadku cukrzycy), leczenie jest trudne i niestety nie zawsze przynosi zadowalające efekty.

W największym uproszczeniu leczenie jaskry sprowadza się do dwóch działań służących obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego: poprawy odpływu cieczy wodnistej we wspomnianym wyżej kącie przesącza lub blokowania jej wytwarzania. Służą temu zarówno metody terapii farmakologicznej, jak i koagulacja laserowa oraz metody chirurgiczne.
Sposób leczenia jaskry neowaskularnej w dużej mierze zależy od fazy choroby. W fazie pierwszej – kiedy w tęczówce dochodzi do produkcji nowych patologicznych naczyń – najczęściej stosowane są fotokoagulacja laserowa i ewentualnie metody chirurgiczne.
Faza druga – to już ewidentne objawy jaskry wtórnej, ale przy ciągle otwartym kącie przesącza. Stosuje się tu głównie leczenie farmakologiczne i fotokoagulację laserową na obszarze prawie całej siatkówki (to właśnie od jej obwodowych części rozpoczyna się proces patologiczny w tęczówce). Najbardziej zaawansowane i najcięższe zmiany – to już faza trzecia choroby. Kąt przesącza zamyka się bądź jest już zamknięty. Mówimy tu o jaskrze wtórnej zamkniętego kąta, gdzie dochodzi do ciężkich zaburzeń wszystkich funkcji narządu wzroku. W leczeniu stosuje się właściwie wszystkie znane metody, byleby tylko uratować jak największą część widzenia, a więc: leczenie farmakologiczne, fotokoagulację laserową, a z metod chirurgicznych głównie zabiegi tzw. filtracyjne (poprawiające przepływ w kącie przesącza) i cyklodestrukcyjne (niszczące komórki „producenta” cieczy wodnistej), a nawet zabiegi wprowadzające do oka implanty z tworzyw sztucznych, których zadaniem jest utworzenie sztucznej drogi odpływu cieczy wodnistej.

Kiedy jaskra towarzyszy cukrzycy, leczenie okulistyczne zwykle nie ogranicza się do jednej metody, nawet w początkowych stadiach uszkodzeń. Najważniejsze jednak jest jego prowadzenie we współpracy z diabetologiem, gdyż tylko wówczas możliwa jest optymalizacja działań terapeutycznych. Pozwala to nie tylko ustalić wskazania i przeciwwskazania do konkretnego sposobu leczenia, ale również plan jego prowadzenia dostosowany do tempa postępu zmian. Nie wolno zapominać, że w cukrzycy bardzo rzadko dochodzi do uszkodzenia tylko jednej struktury oka.

Często wystąpienie zmian jednego rodzaju wyprzedza tylko w czasie pojawienie się innej patologii. Dlatego też konieczne są wizyty w gabinecie okulistycznym przynajmniej raz w roku, aby nie przeoczyć pierwszych, nawet niewielkich zmian. Tylko włączenie leczenia na najwcześniejszym etapie, kiedy pojawiły się już pierwsze uszkodzenia anatomiczne, chociaż nie ma jeszcze żadnych ubytków w funkcji widzenia, decyduje o prawidłowej kontroli choroby i o właściwej reakcji terapeutycznej.
Pamiętajmy, że chociaż nie u każdego diabetyka pojawią się zmiany związane z jaskrą, ryzyko jej wystąpienia w cukrzycy jest duże. Nawet jeśli nic nas ze strony oczu nie niepokoi, nie zaniedbujmy działań zapobiegawczych. Badanie okulistyczne nie boli!
Jeśli do gabinetu okulistycznego trafimy z innego powodu, np. konieczności zmiany szkieł korekcyjnych, zawsze informujmy lekarza o swojej cukrzycy.

dr n. med. Alicja Barwicka
specjalista okulista

Facebook
Twitter
LinkedIn
WhatsApp
Email

NAJNOWSZE

Skip to content