Redukcja masy ciała, co zostało udowodnione, ma korzystny wpływ na wyrównanie cukrzycy. O tym, jakie są zalecenia dietetyczne dla diabetyków ze współistniejącą nadwagą i otyłością i dlaczego należy starać się o utrzymanie szczuplejszej sylwetki, przeczytacie poniżej.
JAK REDUKCJA MASY CIAŁA WPŁYWA NA CUKRZYCĘ?
Dotąd na całym świecie przeprowadzono dziesiątki badań naukowych, z których wynika, że redukcja masy ciała wpływa korzystnie na poziom glukozy we krwi na czczo oraz na stężenie insuliny na czczo. Skutkuje to lepszym wyrównaniem metabolicznym cukrzycy, a w konsekwencji, mniejszą liczbą powikłań ze strony układu krwionośnego i nerwowego, rozwijających się przez wiele lat trwania choroby.
Badania pokazały m.in., że:
- spadek masy ciała u pacjentów z cukrzycą typu 2 zmniejsza stężenie glukozy w surowicy krwi na czczo oraz długofalowo wpływa na spadek wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c), który to wskaźnik pośrednio pokazuje średnie wartości stężenia glukozy we krwi w ciągu ostatnich trzech miesięcy,
- zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej poprawia tolerancję glukozy u osób z wcześniej stwierdzoną upośledzoną tolerancją glukozy. Obecność tej tkanki w tym miejscu nie dotyczy jedynie skóry i tkanki podskórnej, ale również narządów wewnętrznych jamy brzusznej,
- lepszą tolerancję glukozy i zmniejszenie insulinooporności osiąga się za pomocą wysiłku fizycznego poprawiającego wydolność krążeniowo-oddechową, niezależnie od spadku masy ciała,
- niekiedy spadek masy ciała uzyskany dzięki zmianie stylu życia (wysiłek i dieta) poprawia tolerancję glukozy w większej mierze, niż gdy został uzyskany dzięki zastosowaniu leków na odchudzanie.
JAK SIĘ LECZY OTYŁOŚĆ U OSÓB Z CUKRZYCĄ?
Lecząc otyłość (niezależnie od współistniejącej cukrzycy), należy do problemu podejść kompleksowo, gdyż redukcja masy ciała w głównej mierze opiera się na motywacji i wsparciu psychologicznym we wprowadzaniu zmian nawyków żywieniowych. Dlatego stworzono pięć zasad, w myśl których:
- wspólnie z lekarzem ocenia się ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości oraz chorób związanych z otyłością,
- stawiane jest pytanie o stopień siły motywacji do redukcji masy ciała,
- po podjęciu decyzji dotyczącej odchudzania, z pomocą lekarza i dietetyka stworzony jest program redukcji masy ciała,
- lekarz prowadzący i dietetyk przez cały czas wspierają pacjenta i nadzorują ustalony harmonogram redukcji masy ciała,
- prowadzi się nadzór nad wdrożonymi zaleceniami dietetycznymi i w przypadku braku redukcji masy ciała wspólnie (pacjent, lekarz, dietetyk) poszukuje się przyczyny niepowodzenia.
Redukcję masy ciała należy uzyskać za pomocą zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia, a proces ten rozłożony jest na wiele miesięcy. Przy odchudzaniu należy unikać gwałtownych spadków masy ciała w krótkim czasie, gdyż są one szkodliwe dla zdrowia i bez jednoczesnej modyfikacji dotychczasowych nawyków żywieniowych, prowadzą do równie szybkiego powrotu do początkowej masy ciała (efekt jo-jo).
Głodówki lub diety restrykcyjne (ograniczające w dużym stopniu ilość spożywanych produktów) są szczególnie niebezpieczne u osób chorujących na cukrzycę, gdyż przy równoczesnym przyjmowaniu leków przeciwcukrzycowych (szczególnie tych o długim działaniu) mogą prowadzić do niekontrolowanych spadków stężenia glukozy we krwi (hipoglikemii). Ponadto część z tych diet oparta jest na pojedynczych produktach żywnościowych (np. dieta kapuściana lub dieta Kwaśniewskiego z dużą ilością tłuszczów i białek), co może stanowić zagrożenie dla zdrowia lub spowodować niewyrównanie cukrzycy. Za żadną z proponowanych diet nie przemawiają rzetelne argumenty medyczne, dlatego są odradzane jako wręcz szkodliwe.
CZY SĄ ZALECENIA DIETETYCZNE DLA OTYŁYCH DIABETYKÓW?
Optymalną dietą zarówno w celu utrzymywania wyrównania metabolicznego cukrzycy typu 2, jak i leczenia otyłości jest dieta śródziemnomorska. Składają się na nią tzw. zbilansowane produkty, które zawierają węglowodany (55% dziennego zapotrzebowania energetycznego), białka (25%) i tłuszcze (20%). W diecie tej większość tłuszczów zwierzęcych jest zastępowana tłuszczami roślinnymi i rybimi. Produkty są zbilansowane, tzn. takie, które są jak najmniej przetworzone lub świeże, co dotyczy głównie węglowodanów (cukrów).
Wysokoprzetworzone węglowodany (czyli np. cukry proste zawarte w słodyczach i pieczywie cukierniczym lub występujące w rozgotowanych warzywach) powodują w momencie ich spożycia gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi. U diabetyków taki wzrost glikemii przyczynia się do niewyrównania cukrzycy, nasila insulinooporność, a także prowadzi do konieczności zwiększania dawek leków przeciwcukrzycowych. Z kolei przy większych dawkach leków przeciwcukrzycowych, z obawy przed nagłymi spadkami poziomu glukozy we krwi diabetycy spożywają jeszcze więcej cukrów prostych, co tworzy efekt błędnego koła.
Ideą zaleceń dietetycznych u otyłych osób z cukrzycą jest spożywanie węglowodanów niewywołujących gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Węglowodany te charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym. Dlatego diabetykom odradza się spożywanie m.in. białego pieczywa, ziemniaków czy gotowanych warzyw, zaleca zaś jedzenie m.in. pieczywa pełnoziarnistego, ziaren zbóż oraz surowych warzyw i owoców.
Bardzo mylące co do dietetycznych zalet są słodycze produkowane specjalnie dla diabetyków. Tego typu „specjalne” ciastka lub wafelki wprawdzie nie zawierają cukrów prostych, ale składają się głównie z mąki, tym samym są szybko zjadane i równie szybko powodują wzrost poziomu glukozy we krwi. Do tego zwykle zawierają duże ilości tłuszczu. Co gorsza, glukozę w słodyczach dla osób z cukrzycą często zastępuje się fruktozą. Jest ona zdrowsza od zwykłego cukru, o ile występuje naturalnie w świeżych owocach i niektórych warzywach, ale stosowana w sposób przemysłowy jest szkodliwa, gdyż niekorzystnie zmienia profil lipidowy i nasila wystąpienie zespołu metabolicznego.
