Mam 20 lat, cukrzycę typu 1 i prawie od samego początku choroby, czyli od trzech lat, choruję też na nerki. Nigdy nie miałem dobrze wyrównanej cukrzycy, bo mieszkam na wsi i u lekarza bywam rzadko. Mimo tego że przyjmuję stale insulinę, często mam hiperglikemię. Ponieważ te nerki stale mam chore, byłem u nefrologa i mam diagnozę – cukrzycowa choroba nerek z przerostem kłębuszków nerkowych. Grozi mi nefropatia cukrzycowa, włóknienie kłębuszków nerkowych i tkanki śródmiąższowej – tak napisał mi lekarz. Co to dokładnie znaczy i co robić, żeby nie doszło do niewydolności nerek jak u mojego dziadka, który miał przez to dializy.
Marcin L.
Żyjemy w czasach, gdy sama odległość przestała być traktowana jako przeszkoda w dotarciu do specjalisty. Dlatego pacjent, który wymaga specjalistycznej porady, powinien dotrzeć do ośrodka, mogącego zapewnić mu pełną opiekę. A przynajmniej powinien uczynić wszystko, co w jego mocy, aby taką konsultację uzyskać. W leczeniu każdej przewlekłej choroby, a szczególnie cukrzycy, współpraca ze strony pacjenta ma ogromne znaczenie. Podstawowa prawda o cukrzycy, potwierdzona w wielu badaniach naukowych, brzmi – tylko dobrze wyrównana cukrzyca daje szansę na zmniejszenie ryzyka późnych powikłań. Zachęcam do wygospodarowania czasu na wizyty u specjalisty diabetologa, początkowo będą częstsze, być może raz na miesiąc, później zapewne rzadsze. Wtedy będzie mógł pan powiedzieć: „sam dostosowuję dawki insuliny, zgodnie z prowadzoną samokontrolą i mam dobre poziomy cukru we krwi”.
Komentarz
W przypadku cukrzycy może wystąpić przewlekłe powikłanie dotyczące nerek, nazywane nefropatią cukrzycową. Rozpoznaną nefropatię ma według danych statystycznych ok. 35% chorych na cukrzycę typu 1, w cukrzycy typu 2–20% (tu ze względu na m. in. współistniejące choroby ocena częstości na podstawie mikroalbuminurii jest trudniejsza).
Przyczyną nefropatii jest uszkodzenie kłębuszków nerkowych, w których odbywa się filtracja osocza i powstaje mocz pierwotny. W początkowej fazie dochodzi do zwiększenia przesączania w kłębuszkach i wzrostu ciśnienia wewnątrzkłębuszkowego. Są to objawy ściśle powiązane z niewyrównaniem cukrzycy i utrzymującą się hiperglikemią. W późniejszych fazach kłębuszki ulegają zwyrodnieniu, a funkcja nerek stopniowo pogarsza się, co po kilku latach może prowadzić do ich niewydolności.
Rozwój nefropatii cukrzycowej przebiega bezobjawowo, praktycznie jedynym wczesnym objawem jest wspomniana mikroalbuminuria. Osoby zdrowe wydalają praktycznie nieoznaczalne ilości albumin w moczu (poniżej 30 mg na dobę).
U osób z cukrzycą, u których rozwija się nefropatia, dochodzi do zwiększonego wydalania albumin (30–300 mg na dobę). Gdy ilość ta jest większa, mamy do czynienia z makroalbuminurią, czyli proteinurią (białkomoczem). Przed wykonaniem testu należy pamiętać, że pewne okoliczności, jak np. wysiłek fizyczny, zakażenie układu moczowego, ciąża, a nawet spożycie dużej ilości białka, mogą przejściowo nasilić wydalanie albumin.
Dlatego zaleca się, aby test ten powtarzać kilkakrotnie i w ten sposób uniknąć przypadkowego rozpoznania. Objaw ten ma znaczenie prognostyczne, w cukrzycy typu 1 oznacza ryzyko rozwoju nefropatii, a w dalszej przyszłości niewydolności nerek. W przypadku cukrzycy typu 2 wskazuje także pośrednio na ryzyko powikłań naczyniowych, takich jak zawał mięśnia serca czy udar mózgu. Taki wczesny sygnał ostrzegawczy należy wykorzystać pozytywnie i podjąć stosowne leczenie. Postępowanie u pacjenta, u którego rozpoznana została przewlekła mikroalbuminuria, obejmuje bardzo staranne prowadzenie cukrzycy, leczenie nadciśnienia tętniczego, zaprzestanie palenia papierosów, leczenie zaburzeń lipidowych, unikanie leków o działaniu uszkadzającym nerki, leczenie zakażeń układu moczowego. W zaawansowanej postaci nefropatii pacjent powinien być prowadzony przez lekarzy diabetologa i nefrologa.
dr n. med. Piotr Barczyński
