Natomiast gdy wynik będzie wynosił 133,85 ± 9,76 mmHg, to będzie oznaczało, że poszczególne wartości pomiarów są rozrzucone w większej odległości od średniej arytmetycznej.
Innym pojęciem, z jakim często zetkniemy się w tekstach medycznych, jest tzw. znamienność statystyczna. Pojawia się zwykle przy porównywaniu dwóch grup – na przykład dwóch metod leczenia lub częstości występowania objawów chorobowych. Poziom znamienności statystycznej może wynosić 0,05 lub 0,01, rzadziej występuje wartość 0,001 (im mniejsza wartość, tym lepiej). Pojęcie to obrazuje, że różnice obserwowane w obu grupach nie są dziełem przypadku, lecz skutkiem działania badanego czynnika.
Trochę historii i współczesności
Przeglądając nowoczesne opracowania naukowe, często myślimy, że są ilustracją osiągnięć współczesnych centrów naukowych. Tymczasem warto wiedzieć, że podstawy badań klinicznych, w których jako podstawowe pojęcie istnieje tzw. grupa kontrolna, do której przyrównuje się testowane leczenie, powstały w XVIII w. i bynajmniej nie w naukowych laboratoriach, lecz w umysłach dociekliwych ludzi. Oto szkocki lekarz okrętowy dr James Lind, walcząc z niedoborem witaminy C wśród załogi, wobec posiadanych ograniczonych ilości pożywienia i niepewności, czy istotnie dieta bogata w witaminę C pomoże w opanowaniu objawów, zdecydował się podzielić swoich pacjentów na dwie grupy: jednej grupie podawał typową dietę okrętową, a druga dostawała dodatkowo dwie pomarańcze i jedną cytrynę.
Okazało się, że już po sześciu dniach zjadania owoców bogatych w witaminę C stan marynarzy poprawił się na tyle, że mogli powrócić do służbowych zajęć. Był to oczywisty dowód, że witamina C skutecznie leczy objawy szkorbutu powstającego wskutek jej niedoboru. Dziś powiedzielibyśmy, że dr James Lind przeprowadził pierwszą tzw. próbę kliniczną, obecnie podstawową metodę oceny skuteczności działania nowych leków lub nowych metod terapeutycznych. Oficjalna współczesna definicja mówi, że próba kliniczna to każde badanie produktu medycznego z udziałem ludzi, prowadzone w celu odkrycia lub weryfikacji działań klinicznych, farmakologicznych lub farmakodynamicznych tego produktu. Celem badania klinicznego może być także identyfikacja działań niepożądanych badanego produktu lub ocena jego wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania, w celu sprawdzenia bezpieczeństwa lub skuteczności stosowania produktu.
W próbach klinicznych najeżonych terminami statystycznymi możemy się też spotkać z określeniem placebo. Terminem tym określa się substancję o obojętnym wpływie na organizm, ale w każdej terapii istnieje element psychologiczny, mogący wywierać zarówno wpływ pozytywny, jak i negatywny na samopoczucie pacjenta. Efekt placebo także znany jest od dawna – został on opisany pod koniec XVIII w. przez angielskiego lekarza Johna Haygartha. By określić, na ile skuteczne jest leczenie, porównuje się wyniki leczenia grupy otrzymującej nowy lek z grupą otrzymującą placebo. W profesjonalnie przeprowadzonych badaniach o tym, która tabletka jest aktywna, a która placebo, wie tylko organizator badania. Lekarz prowadzący i pacjent nie wiedzą tego, oba rodzaje tabletek wyglądają bowiem tak samo. Próby z użyciem placebo przeprowadzane są obecnie dość rzadko, zwykle leczenie w testowej grupie jest porównywane z innym aktywnym leczeniem o ustalonej sile działania.